پدافند موشکی در دریا (قسمت ششم)

تهدید موشکی و اشکال نوین آن

‌اگرچه تهدیدهای ناشی از هواپیما و هلیکوپتر کماکان اذهان تحلیل‌گران را در این زمینه به خود مشغول داشته است، اما روند تکثیر سلاح‌ها به سمت توسعه سیستم‌هایی با عامل غیرانسانی، یعنی موشک‌های تاکتیکی بالستیک، هواپیماهای بدون سرنشین، موشک‌های کروز و راکت‌هاست. تلاش جهت توسعه سیستم‌ها با عامل غیرانسانی به واسطه محرک هایی چون قیمت، آموزش، فاکتورهای عملیاتی و استراتژی مقابله با دشمن، در عوض همسان شدن در توان تسلیحاتی با وی است. دشمن فرضی می‌تواند با تهیه شمار زیادی از موشک‌های کروز و هواپیماهای بدون سرنشین و با قیمت‌هایی معادل یک یا دو هواپیمای پیشرفته و مدرن، بدون ایجاد هزینه‌های مازاد ناشی از آموزش، تعمیر و نگهداری، پایگاه هوایی و سایر هزینه‌های یک ناوگان کامل هوایی همان توان رزمی را دارا باشد. این سیستم‌ها به طور ذاتی دارای توانایی‌های مهلکی هستند، طوری که طرف مقابل را وادار می‌سازد تا نسبت به آنها از خود دفاع نماید. به طور روز افزون نیز تهیه آنها در بازار جهانی تسلیحات ممکن و در دسترس است.
با وجودی که روند تکثیر سلاح‌ها به سمت سیستم‌هایی با عامل غیرانسانی است، اما در دهه‌های آتی اشکال مرسوم تهدیدهای هوایی کماکان وجود خواهد داشت. هلیکوپترها همچنان تهدیدی مهم برای نیروهای زمینی محسوب خواهند شد و نقش خود را حفظ می‌نمایند. هواپیماها نیز به روند تکوین خود به سمت سیستم‌هایی گران‌قیمت، اما به غایت توانا در انجام مأموریت‌های ‌چند‌منظوره، ادامه خواهند داد.‌

 

موشک‌های بالستیک تاکتیکی

‌موشک‌های بالستیک تاکتیکی شامل موشک‌های برد کوتاه بالستیک با بردی تا حدود ١٠٠٠ کیلومتر و موشک‌های بالستیک برد متوسط با بردی بین ١٠٠٠ تا ٣٠٠٠ کیلومتر می‌باشند. موشک‌های بالستیک تاکتیکی اغلب از سکوهای متحرک که از قدرت جابه‌جایی بسیار بالایی برخوردار هستند پرتاب می‌شوند، که این خود مکان‌یابی نقطه شلیک و سیستم پرتاب کننده آنها را دچار مشکل می‌سازد. این دسته از موشک‌ها توانایی حمل سلاح‌های کشتار جمعی را نیز دارا می باشند. بیشتر آنها موشک‌هایی یک مرحله‌ای هستند، که دقت آنها یک دهم یک درصد برد آنها است. فناوری‌های مدرن هدایت باعث خواهد شد تا در بعضی از گونههای این موشک‌ها کاهش خطاها به حدی برسد که دقت‌هایی کمتر از ٥٠ متر به دست آید.
به طور ذاتی، دفاع در برابر موشک‌های بالستیک تاکتیکی مشکل است. مشخصه‌هایی از این موشک‌ها که باعث می‌شود میزان موفقیت عملکرد آنها افزایش یابد، عبارتند از: سطح مقطع راداری کاهش یافته، سرعت بالا در فاز ترمینال، کاهش زمان عکس‌العمل برای نیروهای مدافع در برابر آنها، تنوع سرجنگی‌های آنها جهت نابود‌سازی و توانایی عملکرد آنها در تمام شرایط آب و هوایی. کوشش‌های اصلی صورت گرفته و در حال انجام به روی این موشک‌ها افزایش برد و بهینه‌سازی دقت آنهاست.
یکپارچه سازی سیستم‌های موقعیت‌یاب جهانی و هدایت فاز ترمینال از جمله فعالیت‌های حال حاضر و معطوف شده بر روی اینگونه موشک‌ها است. موشک‌های بهینه شده امکان بکارگیری آنها را علیه اهداف نقطه‌ای میسر خواهند ساخت. به طوری که اهدافی مانند نقاط فرماندهی و کنترل، سایت‌های دفاع هوایی، سایت‌های پشتیبانی توپخانه، مراکز تجمع و مراکز لجستیک و مقر ناوگان رزمی و پشتیبانی می‌توانند از جمله اهداف موشک‌های بهینه شده باشند.

 

موشک های کروز
‌طبق تعریف، موشک‌های کروز دسته‌ای از موشک‌ها هستند که بخش اعظم مسیر پرواز خود را با توجه به شرایط آیرودینامیکی و بالک‌های مربوطه، در یک یا چند ارتفاع ثابت از پیش تعیین شده طی می‌نمایند. این موشک‌ها به دو دسته کلی موشک‌های حمله به مواضع زمینی و ضد‌کشتی تقسیم می‌شوند. موشک‌های کروز قابل اطمینان، دقیق، ماندگار (در محیط دشمن) و مهلک هستند. آنها می‌توانند از سکوهای مختلفی پرتاب شوند؛ همچنین مسیرهای مختلف پروازی را در هنگام نزدیک شدن به اهداف خود (به صورت غیر مستقیم) طی نمایند، تا از سیستم‌های پدافند عامل در اطراف هدف اجتناب نمایند. اگرچه تعداد موشک‌های موجود در بین کشورها محدود می‌باشند، اما کشورهای متعددی در حال توسعه برنامه‌های خود در این طیف می‌باشند. اما آنچه که موشک‌های کروز را تهدیدآمیز می‌سازد، عبارتند از: بکارگیری تکنولوژی‌های جدید در سازه، طراحی سرجنگی، سیستم‌های پیشران و هدایت، استفاده از مواد مرکب در سازه که باعث ساخته شدن بدنه‌هایی سبک‌تر و قوی‌تر گردیده، همچنین طیف وسیعی از تکنولوژی‌های کاهش رؤیت‌پذیری که باعث شده تا سطح مقطع راداری این موشک‌ها تنزل نماید.
استفاده فزاینده موتورهای مکنده هوا، پرواز در محدوده مادون صوت را ممکن می‌سازد، که حاصل آن افزایش برد و ارتفاع پروازی زیر ٢٠ متر می‌شود. بکارگیری سیستم‌های هدایت باعث شده تا دقت کلی بدست آمده از این روش‌ها و همچنین مسیرهای پروازی برنامه‌ریزی شده غیر‌قابل پیشبینی (از نظر مدافع)، شرایط ایدهآلی را برای اصل غافلگیری و نفوذ به محدوده هدف ممکن سازند. همچنین، هدایت در فاز ترمینال، دقت این دسته از موشک‌ها را به کمتر از ١٠ متر رسانده است. طیف وسیعی از سرجنگی‌های این موشک‌ها باعث شده تا اهداف مستحکم شده و معمولی توسط آنها هدف‌گیری شوند.
موفقیت موشک‌های کروز در جنگ خلیج و عملیات‌های پس از آن، باعث جلب توجه بیشتر به این سیستم نسبت به سایر سیستم‌ها شده است. متخصصین پیش‌بینی می‌کنند که شمار موشک‌های کروز در ده سال آتی افزایش یابد و به موازات آن فاکتورهایی چون برد آنها، دقت، سطح مقطع راداری و نهایتاً میزان عملکرد موفق آنها بهبود خواهد یافت.