پرسش و پاسخ هفته
در حال حاضر هم بیش از 90درصد مبادلات تجاری ما و نه تنها ما، بلکه در تمام دنیا، از طریق دریا انجام میشود. ما هم کشوری بودیم که اقتصادمان متکی به نفت بود و بایستی نفت صادر میشد تا اینکه بتوانیم پشتیبانیهای اقتصادی جنگ را فراهم کنیم و کالاهای مورد نیاز کشور را از طریق بنادر وارد کنیم و این کار بسیار سختی بود و مستقیماً هم در حوزه مسئولیت نیروی دریایی قرار داشت که بایستی خطوط مواصلاتی دریایی را باز نگه میداشت و مأموریت و وظیفه اصلیاش هم همین بود. از طرفی در آن زمان ظرفیت بندری ما متمرکز در بندر امام(ره) بود.[1] لذا نیروی دریایی در همان زمان، به دلیل تهدیدهایی که علیه کشتیها انجام میگرفت، اقدام به انجام عملیات اسکورت کاروانها کرد. اسکورت کاروانها درواقع به این ترتیب بود که 15-10 کشتی در بوشهر متمرکز میشدند و در مورد چگونگی اقدام در هنگام خطر توجیه شده و بر روی عرشه این کشتیها جنگافزارهای پدافند هوایی مستقر میشد، سامانههای ارتباطی کشتیها را قطع کرده، سامانه ارتباطی خودمان را ایجاد میکردیم.
کارهای عجیب و غریبی در روند اسکورت کاروانها عملاً مشاهده میکردیم. چون صحنه، صحنه جنگ بود. برای اینکه سودجویی کنند کشتیهای فرسوده را با بیمههای کلان به خلیج فارس اعزام میکردند و کاری میکردند که کشتی مورد اصابت قرار بگیرد تا بتوانند پول کلانی از شرکتهای بیمه بگیرند. متأسفانه چنین ترفندهایی بود، ولی این مأموریت هم با همه شرایط سختی که داشت با حمایت بالگردهای هوانیروز و هوادریا و پوشش هوایی نیروی هوایی به خوبی انجام گرفت.
این روند تا سال 1362 که دشمن ما مجهز به هواپیماهای سوپراتاندارد اجارهای فرانسوی شد، ادامه داشت. شما خوب میدانید ورود یک سامانه یا تجهیزات یا فناوری جدید در ارتش و به کارگیری آن نیاز به زمان، آموزش و وسایل پشتیبانی دارد.
هواپیماهای سوپراتاندارد را با خلبان به عراق اجاره داده بودند. بالگردهای سوپرفرلون را با موشکهای پیشرفته اگزوست به عراق داده بودند. این اقدامات درواقع یک تحولی را در صحنه جنگ دریایی به وجود آورد. تهدیدات اگر قبلاً تا محدودههای بوشهر بود، با این وضعیت تهدیدات دشمن تا بندرعباس و تنگه هرمز هم کشیده شد. البته با خدمات و پشتیبانیهایی که از لحاظ بندری و فرودگاهی سایر کشورهای جنوبی خلیج فارس به دشمن میدادند، کار ما را بسیار سختتر میکرد. برای اینکه ما از بندرعباس کشتیها را باید اسکورت میکردیم. درواقع کار دو مرحله میشد. یک مرحله از بندرعباس تا بوشهر و یک مرحله از بوشهر تا بندرامام؛ و برعکس کشتیهایی که تخلیه شده بودند از بندر امام به بوشهر و الی آخر.
بحث دیگری هم که وجود داشت، اسکورت کشتیهای با محموله ویژه بود که هدفهای خیلی بااهمیتی بودند و ممکن بود با شیطنتهایی که میشد با مشکل مواجه شوند. لذا اینگونه کشتیها را از دریای عمان اسکورت میکردیم و اینگونه محمولهها عملاً در بندرعباس تخلیه میشد. در هر صورت عملیات اسکورت کاروانها عملیات بسیار سخت و پیچیدهای بود، ولی با این حال با توکل به خدا و تلاش و برنامهریزی دقیق کارکنان نیروی دریایی این مأموریت نیز به بهترین وجه انجام گرفت.
نهایتاً از نظر آماری در طول هشت سال دفاع مقدس، حدود 10هزار کشتی تجاری و نفتکش اسکورت شدند. از این 10هزار کشتی، 259 کشتی مورد اصابت قرار گرفتند که درصد بسیار پایینی است (نزدیک به 2درصد)؛ و این آمار بسیار قابل قبولی بوده و جزو افتخارات نیروی دریایی و ارتش جمهوری اسلامی ایران محسوب میشود. از تعداد 259 کشتی فقط 20 کشتی صدمه جدی دیده و بقیه حداقل با بار سالم به بندر امام یا بندر بوشهر رسیدند. البته خود این 259 کشتی که مورد اصابت قرار گرفتند درحقیقت 259 عملیات تجسس و نجات را به ما تحمیل کردهاند.
اما در راستای یک مأموریت دیگر نیروی دریایی که حفاظت از منافع کشور در آبهای سرزمینی و به طور کلی در پهنه دریا میباشد، میدانید ما از تنگه هرمز تا شمالیترین نقطه خلیج فارس جزایر و سکوهای نفتی فراوانی داریم که تأسیسات بسیار ارزشمندی آنجا ایجاد شده و بایستی حفاظت میشد و این مأموریت سنگین، نیروهای قابل توجهی را طلب میکرد. به خصوص پشتیبانی نیروها کار بسیار پیچیده و سختی بود. ولی در طول هشت سال دفاع مقدس با تشکیل یگانهای تفنگدار دریایی و استقرار آنها به صورت ثابت همراه با پدافند هوایی در این سکوها توانستیم این کار را انجام بدهیم و مهمترین آن جزیره خارک بود. چون جزیره خارک اهمیت بسیار بالایی برای کشور ما داشت و همانند پایانههای البکر و الامیه که برای دشمن از اهمیت بالایی برخوردار بودند، پایانههای آذرپاد و تی که در جزیره خارک بودند برای ما حائز اهمیت بود و دشمن هم تمام قابلیتهایش را به کار گرفته بود تا بتواند اینها را از بین ببرد، ولی موفق نشد و حتی برای یک دقیقه هم صدور نفت جمهوری اسلامی ایران در طول هشت سال دفاع مقدس با ایثارگری و سلحشوریهایی که رزمندگان اسلام در این صحنه انجام دادند، قطع نگردید.
[1] . بندر امام در منطقه شمالی خلیج فارس توسط آبراهی به نام آبراه خورموسی به آبهای آزاد ارتباط پیدا میکند که این محل به لحاظ جغرافیایی به سرزمین دشمن بسیار نزدیک است و دشمن این توان را در آن زمان داشت که هم به وسیله موشکهای ساحل به دریا، هوا به سطح و هم استفاده از موشکهای ناوچههای اوزا تمام کشتیهایی که میخواستند به این بندر وارد یا خارج شوند را مورد اصابت قرار بدهد تا با غرق شدن کشتی اصولاً آبـراه بسته شود. این هدف اصلی دشمن بود، اما با وجود اینکه تمام تواناییاش را به کار گرفته و به صحنه آورده بود، نتوانست. این خطوط باز ماند تا ما بتوانیم از حداکثر ظرفیت بندری خود استفاده کنیم.