پرسش و پاسخ هفته

در حال حاضر هم بیش از 90درصد مبادلات تجاری ما و نه تنها ما، بلکه در تمام دنیا، از طریق دریا انجام می­شود. ما هم کشوری بودیم که اقتصادمان متکی به نفت بود و بایستی نفت صادر می­شد تا اینکه بتوانیم پشتیبانی­های اقتصادی جنگ را فراهم کنیم و کالاهای مورد نیاز کشور را از طریق بنادر وارد کنیم و این کار بسیار سختی بود و مستقیماً هم در حوزه مسئولیت نیروی دریایی قرار داشت که بایستی خطوط مواصلاتی دریایی را باز نگه می­داشت و مأموریت و وظیفه اصلی­اش هم همین بود. از طرفی در آن زمان ظرفیت بندری ما متمرکز در بندر امام(ره) بود.^[1] لذا نیروی دریایی در همان زمان، به دلیل تهدیدهایی که علیه کشتی­ها انجام می­گرفت، اقدام به انجام عملیات اسکورت کاروان­ها کرد. اسکورت کاروان­ها درواقع به این ترتیب بود که 15-10 کشتی در بوشهر متمرکز می­شدند و در مورد چگونگی اقدام در هنگام خطر توجیه شده و بر روی عرشه این کشتی­ها جنگ­افزارهای پدافند هوایی مستقر می­شد، سامانه­های ارتباطی کشتی­ها را قطع کرده، سامانه ارتباطی خودمان را ایجاد می­کردیم.

کارهای عجیب و غریبی در روند اسکورت کاروان­ها عملاً مشاهده می­کردیم. چون صحنه، صحنه جنگ بود. برای اینکه سودجویی کنند کشتی­های فرسوده را با بیمه­های کلان به خلیج فارس اعزام می­کردند و کاری می­کردند که کشتی مورد اصابت قرار بگیرد تا بتوانند پول کلانی از شرکت­های بیمه بگیرند. متأسفانه چنین ترفندهایی بود، ولی این مأموریت هم با همه شرایط سختی که داشت با حمایت بالگردهای هوانیروز و هوادریا و پوشش هوایی نیروی هوایی به خوبی انجام گرفت.

این روند تا سال 1362 که دشمن ما مجهز به هواپیماهای سوپراتاندارد اجاره­ای فرانسوی شد، ادامه داشت. شما خوب می­دانید ورود یک سامانه یا تجهیزات یا فناوری جدید در ارتش و به کارگیری آن نیاز به زمان، آموزش و وسایل پشتیبانی دارد.

هواپیماهای سوپراتاندارد را با خلبان به عراق اجاره داده بودند. بالگردهای سوپرفرلون را با موشک­های پیشرفته اگزوست به عراق داده بودند. این اقدامات درواقع یک تحولی را در صحنه جنگ دریایی به وجود آورد. تهدیدات اگر قبلاً تا محدوده­های بوشهر بود، با این وضعیت تهدیدات دشمن تا بندرعباس و تنگه هرمز هم کشیده شد. البته با خدمات و پشتیبانی­هایی که از لحاظ بندری و فرودگاهی سایر کشورهای جنوبی خلیج فارس به دشمن می­دادند، کار ما را بسیار سخت­تر می­کرد. برای اینکه ما از بندرعباس کشتی­ها را باید اسکورت می­کردیم. درواقع کار دو مرحله می­شد. یک مرحله از بندرعباس تا بوشهر و یک مرحله از بوشهر تا بندرامام؛ و برعکس کشتی­هایی که تخلیه شده بودند از بندر امام به بوشهر و الی آخر.

بحث دیگری هم که وجود داشت، اسکورت کشتی­های با محموله ویژه بود که هدف­های خیلی بااهمیتی بودند و ممکن بود با شیطنت­هایی که می­شد با مشکل مواجه شوند. لذا این­گونه کشتی­ها را از دریای عمان اسکورت می­کردیم و این­گونه محموله­ها عملاً در بندرعباس تخلیه می­شد. در هر صورت عملیات اسکورت کاروان­ها عملیات بسیار سخت و پیچیده­ای بود، ولی با این حال با توکل به خدا و تلاش و برنامه­ریزی دقیق کارکنان نیروی دریایی این مأموریت نیز به بهترین وجه انجام گرفت.

نهایتاً از نظر آماری در طول هشت سال دفاع مقدس، حدود 10هزار کشتی تجاری و نفت­کش اسکورت شدند. از این 10هزار کشتی، 259 کشتی مورد اصابت قرار گرفتند که درصد بسیار پایینی است (نزدیک به 2درصد)؛ و این آمار بسیار قابل قبولی بوده و جزو افتخارات نیروی دریایی و ارتش جمهوری اسلامی ایران محسوب می­شود. از تعداد 259 کشتی فقط 20 کشتی صدمه جدی دیده و بقیه حداقل با بار سالم به بندر امام یا بندر بوشهر رسیدند. البته خود این 259 کشتی که مورد اصابت قرار گرفتند درحقیقت 259 عملیات تجسس و نجات را به ما تحمیل کرده­اند.

اما در راستای یک مأموریت دیگر نیروی دریایی که حفاظت از منافع کشور در آب­های سرزمینی و به طور کلی در پهنه دریا می­باشد، می­دانید ما از تنگه هرمز تا شمالی­ترین نقطه خلیج فارس جزایر و سکوهای نفتی فراوانی داریم که تأسیسات بسیار ارزشمندی آنجا ایجاد شده و بایستی حفاظت می­شد و این مأموریت سنگین، نیروهای قابل توجهی را طلب می­کرد. به خصوص پشتیبانی نیروها کار بسیار پیچیده و سختی بود. ولی در طول هشت سال دفاع مقدس با تشکیل یگان­های تفنگ­دار دریایی و استقرار آنها به صورت ثابت همراه با پدافند هوایی در این سکوها توانستیم این کار را انجام بدهیم و مهم­ترین آن جزیره خارک بود. چون جزیره خارک اهمیت بسیار بالایی برای کشور ما داشت و همانند پایانه­های البکر و الامیه که برای دشمن از اهمیت بالایی برخوردار بودند، پایانه­های آذرپاد و تی که در جزیره خارک بودند برای ما حائز اهمیت بود و دشمن هم تمام قابلیت­هایش را به کار گرفته بود تا بتواند اینها را از بین ببرد، ولی موفق نشد و حتی برای یک دقیقه هم صدور نفت جمهوری اسلامی ایران در طول هشت سال دفاع مقدس با ایثارگری و سلحشوری­هایی که رزمندگان اسلام در این صحنه انجام دادند، قطع نگردید.