فرهنگ واژ‌های نظامی، تعاریف دیگری از انواع عملیات را نیز به ترتیب حروف الفبا ارائه داده است. در اینجا فقط عناوین آنها نام برده می‌شود: عملیات آبخاکی، عملیات آرام سازی (ضد شورش)، (عملیات ثبات بخشی). عملیات از ساحل به ساحل: عملیات از یک ساحل به ساحل دیگر، عملیات اطلاعاتی، عملیات الحاق، عملیات ایذائی، عملیات براندازی، عملیات پاک کردن جاده‌ها: (اصطلاحی در جنگ‌های ضدچریکی)، عملیات پدافند داخلی، عملیات پشتیبانی هوائی تاکتیکی، عملیات پنهانی (عملیات زیرزمینی)، عملیات پوشش و فریب تاکتیکی، عملیات پوشش هوائی، عملیات پیش از پیاده شدن (اصطلاح آبخاکی) عملیات تاخیری، عملیات تاکتیکی ضد چریکی، عملیات تحکیمی (اصطلاحی در عملیات ضد چریکی)، عملیات ترابری هوایی لجستیکی، عملیات توسعه داخلی، عملیات توسعه و پدافند داخلی، عملیات جاروئی تانک، عملیات جنگی، عملیات چکش و سندان، عملیات رزمی، عملیات روانی، عملیات روانی استراتژیکی، عملیات روانی تاکتیکی، عملیات روانی تحکیمی، عملیات سد، عملیات سد و موانع، عملیات شبانه، عملیات شبه نظامی، عملیات شکار خرگوش، عملیات ش. م. ر، عملیات ضد آتشبار، عملیات ضد چریکی، عملیات ضربتی، عملیات کماندویی، عملیات متحرک هوائی، عملیات مخفی، عملیات مراقبت منطقه‌ای (اصطلاحی در عملیات ضد چریکی)، عملیات مردم یاری، عملیات مرزی (اصطلاحی در جنگ‌های نامنظم)، عملیات مرکب، عملیات مشترک، عملیات مشترک هوابرد، عملیات ممانعتی، عملیات میکروبی، عملیات نفوذی: عملیات نفوذی اطلاعاتی، عملیات ویژه، عملیات هوابرد، عملیات هوانشستی (عملیات فرودآمدن از راه هوا)، عملیات هوایی استراتژیکی.
سایر اصطلاحات که از خانواده و یا جنس عملیات هستند و در فرهنگ واژههای نظامی وجود دارند و حرف اول آنها در سایر حروف الفبایی قرار دارند و با کلمه عملیات شروع نشده‌اند، فقط اسامی تعدادی از آنها در اینجا نام برده می‌شود: کلیه اصطلاحاتی که با کلمه آتش آغاز می‌شوند، آخرین خط حفاظتی، آخرین خط هماهنگی، آفند، اصطلاحاتی که با کلمه آماج آغاز می‌شوند، احتیاط، اصول جنگ، اصول عملیات آفندی، اصول عملیات پدافندی، اصول هماهنگی پشتیبانی آتش، اقدامات پشتیبانی جنگ الکترونیکی، اقدامات ضد الکترونیکی، اقدامات ضد ضدالکترونیکی، اقدامات عامل، اقدامات غیرعامل، اقدامات کنترل تاکتیکی، اقدامات کنترل تاکتیکی در: آفند/ پاتک/ پدافند/ تک شبانه/ در عقب نشینی؛ برآورد عملیاتی، برآورد وضعیت فرماندهی، پاسدارر رزمی، پاسدار عمومی، پدافند: با فرصت/ تاکتیکی/ خطی/ دایره‌ای/ در عمق/ عامل/ غیرعامل/ منطقه‌ای/ متحرک/ هوائی؛ پرده پوشش، پشتیبانی رزمی، پشتیبانی خدمات رزمی، پشتیبانی هوایی، خط خیز، کمین و انواع آن، گشتی و انواع آن، میدان مین و انواع آن، تعویض (عملیات تعویض)، عملیات حرکات به عقب: تاخیری ـ عقب نشینی ـ ععقب روی.
شرح و نکات مسئله 35:
کتاب «دفاع زمینی در ایران 1400 ص537»: «تمام اقدامات و فعالیت‌هائی که در نیروی زمینی و همطراز آن انجام می‌شود، انتهای جهت آنها به طرف «عملیات» است. به عبارتی دیگر «عملیات» برآیند و یا حاصل تمام فعالیت‌های نیرو می‌باشد. اگر هر کدام از فعالیت‌های نیروی زمینی و همطراز به مطلوب بیانجامد، در آن صورت، چنین نیرویی، در عملیات هم موفق و پیروز خواهد بود. مسلماً خلاف آن نیز نتیجه معکوس خواهد داشت. بهای این پیروزی یا شکست، آن‌قدر سنگین است که در سال‌های زیادی، یک ملت را می‌تواند سربلند و سعادتمند نگه دارد و یا کمر یک ملت را بشکند.»
تعاریف دیگر: عملیات، برآیند و یا حاصل تمامی فعالیت‌های هر یگان را شامل می‌شود که برای آمادگی در جنگ، تظاهر به جنگ، یا فریب دشمن و یا شرکت در جنگ را دارا باشد. یا در تعریف دیگر، هر حرکت یا اقدامی که توسط فرد یا گروهی در هر رسته و تخصص برای مقدمات جنگ با دشمن، آماده شدن برای جنگ و حضور و مقابله با دشمن صدور پذیرد، عملیات نامند.
دامنه بحث «عملیات» آن قدر وسیع است که در مورد آن هر قدر نوشته شود، باز هم گنجایش برای ادامه بحث دارد. در این کتاب با توجه به ظرفیت و هدف آن، اهم عوامل و اقدامات لازم در رابطه با اجزای عملیات، از نوع اطلاعات آشکار و بدون طبقه‌بندی محرمانه و بالاتر در بیان سایر مسائل بعدی ارائه شده است.
همان طور که در تعاریف این مسئله و دیگر مسائل درج شده در این کتاب بیان شد، کلیه فعالیت‌های نظامی بر اساس قواعد و فرمول‌هائی است که در طول تاریخ جنگ‌ها تجربه شده و توسط کارشناسان نظامی دانشمند و هوشمند، در هر زمانه، آن تجارب، مدون و فرمول سازی شده است. ما از آثار به جا مانده در چند قرن قبل از میلاد، مانند: نظرات «سون تزو» فرمانده بزرگ نظامی چین تا قرن حاضر هم می‌بینیم که بسیاری از قواعد جنگ را که بیان نموده‌اند، در روزگار کنونی نیز کاربرد دارند و باید مورد توجه دست اندرکاران امور جنگ و دفاع قرار گیرد.
میدان رزم، نیاز به مدیران و فرماندهان دانشمند و هوشمند در مراتب مختلف، در عرصه نظامی روز و گذشته، علاوه بر شجاعت؛ درایت و اخلاق نیاز دارد. تمام این قواعد و دیگر عناصر کلیدی، لازم و ملزوم همدیگرند.
راه‌حل‌ها و پیشنهادهای مسئله 35:
کتاب «دفاع زمینی در ایران 1400 ص200» به نقل از مجله سیاست دفاعی ش 2 بهار 73 درباره درسهای نبرد هوائی در جنگ خلیچ فارس»، مطالبی را بیان نموده است که برای درج در این قسمت مناسب و انتخاب شده است:
«نخستین و مهمترین نکته‌ای که در رابطه با درس‌گیری از جنگ‌ها باید آموخت، این است که هر جنگی از جهات گوناگون مانند موقعیت جغرافیایی، وضعیت نیروهای طرفین، تاکتیک‌های به اجرا درآمده، تسلیحات به کار گرفته شده و غیره به نوبه خود یک نمونه منحصر به فرد به شمار می‌رود.
بنابراین باید به یاد داشت که درس‌گیری از یک جنگ به معنای بهره‌گیری دوباره و عینی از تجربیات پیشین (مبتنی بر کاربرد عینی تاکتیک‌ها و تسلیحات آن جنگ) نیست، بلکه می‌توان گفت که گام نخست در این مسیر، فهم روابط و شرایطی است که رویدادهای جنگ مزبور تحت آن شرایط رخ داده‌اند.»
کتاب حاضر نیز تلاش نموده که در کلیه مسائل بیان شده، ارزیابی نزدیک به دقیق را با استفاده از خط‌کش‌های تعریف شده در کتاب‌های علمی نظامی ارائه دهد، تا خوانندگان کتاب، از آن مطالب، برای حال و آینده بهره گیرند.
ما در عملیات‌های آفندی و پدافندی 8 سال جنگ، در هر کدام از عملیات‌ها، تفاوت آن را با عملیات‌های گذشته شاهد بودیم. می‌توانیم بگوییم عناصر ثابت و اثرگذار در کلیه عملیات‌ها قواعدی است که در کتاب‌ها گفته شده است. اما عناصر متغیر و اثرگذار، مانند: آب و هوا، باد و روشنائی ماه و یا ساعات عملیات، زمین منطقه عملیات، کمیت و کیفیت یگان‌های خودی و دشمن، کمیت و کیفیت سلاح و تجهیزات زمینی، هوائی و دریایی و غیره، عناصر متغیری هستند که تفاوت عملیات‌ها را آشکار می‌کنند.
قاعده صفر تا صد: ما معمولاً در کارهای شخصی خود، وقتی تصمیم به کاری می‌گیریم، از صفر تا صد آن را ابتدا مورد بررسی قرار می‌دهیم و پس از آنکه مطمئن به تأمین امکانات و شرایط مورد نیاز این مسیر صفر تا صد شدیم، اقدام به انجام کار مورد نظر می‌نمائیم. مثلاً می‌خواهیم سفری از نقطه «الف» به مقصد «ب» برای انجام کار مورد نظر بنمائیم، مانند: سفر زیارتی، سیاحتی، اداری، تجاری، دیدار و … مسلماً هیچکدام، بدون بررسی مسائل صفر تا صد موضوعی که در نظر داریم و بدون تأمین آن امکانات و شرایط لازم و کافی، وارد اقدامات اجرائی موضوعی که فقط درصدی از آن شرایط و امکانات را داریم، نمی‌گردیم.
در عملیات‌های نظامی هم آموزه‌های علمی نظامی می‌گویند: برابر همان غریزه، دانش و هوشی که در امور زندگی خود اعمال می‌نمائیم، در مورد طرح‌ریزی و اجرای عملیات نیز همین روش را مورد توجه قرار دهیم. برای صفر تا صد منظور و هدف عملیات، نقطه به نقطه تا به مقصد صد در صد با محاسبه و پس از اطمینان از فراهم بودن تمام شرایط و امکانات و توان مورد نیاز، اقدام به اجرا، از آغاز تا انتها نمائیم.
قاعده صفر تا صد، خیلی مهم است. ما می‌توانیم کلیه امور، حتی امور شخصی و کلیه عملیات‌های هشت سال جنگ را با همین معیار اندازه‌گیری کنیم و متوجه شویم که صفر تا صد موضوع مورد نظر چقدر محاسبه و اجرا شده است.
در صفحات بعد تعدادی از موضوعات مربوط به عملیات، انتخاب و شرح داده شده است.
منبع: درسهای هشت سال جنگ تحمیلی ؛ صادقی‌گویا، نجاتعلی،1399 ، انتشارات سبز ایران
انتهای مطلب
