جو از نظر قابلیت دید، ابر، بارندگی، درجه حرارت و باد و تعیین تاثیر آنها بر عملیات تاکتیکی تجزیه و تحلیل می‌شود.
تاثیر جو بر نیروی انسانی: آمادگی نامناسب نفرات در شرایط مختلف جوی ممکن است موجب پاره‌ای از توانائی‌های جسمانی، از قبیل: گرمازدگی، سرمازدگی و کوری ناشی از برف گردد.
تاثیر جو بر تجهیزات و آمادها: رطوبت، شرایط نامناسب حرارت، باد شدید و تاثیر هر کدام بر انواع وسایل و محصولات غذایی و غیره.
تاثیر جو بر عوارض طبیعی: قابلیت عبور و مرور، زمین یخ زده، زمین گل و لای، سیل و غیره.
تاثیر جو بر عوارض مصنوعی: ریزش باران شدید و برف سنگین و طولانی بر جاده‌ها و راه‌آهن. تاثیر بر سیستم ارتباطی باسیم‌ها.
تاثیر جو بر عملیات تاکتیکی:
الف ـ جمع آوری و مبادله اخبار تحت تاثیر شرایط هوای ابری، مه، دود، و گرد و خاک و بارندگی به علت تاثیری که بر عمل دیده‌بانی و عکاسی و ایستگاه‌های شنود و رادارها دارد، موجب دشواری، کم شدن میزان شنوائی و افت دقت و اختلال در دریافت و ثبت و ضبط اطلاعات می‌شوند. و یا سیستم ارتباطی باسیم تحت تاثیر الکتریسیته موجود در جو و رطوبت بیش از حد زمین قرار می‌گیرند. همین عوامل اثرات نامطلوبی نیز در ارتباط بی سیم دارند.
ب ـ اطللاعات مربوط به روشنائی، شامل: زمان طلوع و غروب ماه، مراحل مختلف ماه و آغاز و پایان تاریک و روشنائی، برای طرح ریزی عملیات شبانه لازم است.
تغییرات جذر و مد آب ممکن است در عملیات عبور از رودخانه و آبخاکی تاثیر بگذارد. حرکت از طریق هوا، به ابر، قابلیت دید، درجه حرارت، باد و سرعت باد و یخبندان و حرکت از راه زمین به قابلیت عبور و مرور و میزان دید بستگی دارد. به همین نحو، اثرات جو بر سیستم یگانهای توپخانه و گلوله‌ها و ایجاد پرده دود و به‌طور کلی کار آئی تجهیزات تاثیر دارند.
شرح و نکات مسئله 30:
با توجه به وسعت و موفقیت و تنوع جغرافیائی کشور عزیزمان ایران، ما در جنگ 8 ساله، تمام اثرات جو را در مناطق مختلف عملیاتی از شمالغرب، غرب و جنوب کشور در مناطق درگیر با ارتش بعثی عراق و مناطق داخلی کردستان و آذربایجان غربی در مقابله با ضد انقلاب و حفظ امنیت و آرامش منطقه تجربه کردیم و بواسطه شرایط نامساعد جوی خسارات و تلفات قابل توجهی را نیز متحمل شدیم. که نمونه‌هائی از آنها بیان می‌شود.
استان‌های مرزی کشور ما با عراق به ترتیب از جنوب تا شمال شامل: خوزستان، ایلام، کرمانشاه، کردستان و آذربایجان غربی هر کدام، شرایط جغرافیائی خاص خود را درباره آب و هوا دارند. نیروهای ما در خطوط درگیر و مناطق عملیاتی پنج استان یادشده پراکنده و درگیر اجرای مأموریت رزمی و پشتیبانی رزمی و خدمات مربوط به آن بودند.
در منابع کتابخانه‌ای و اسناد و سوابق موجود می‌بینیم که به‌واسطه سیل و طغیان رودخانه تلفات انسانی و خسارات سلاح و تجهیزات داشتیم. مانند: بارندگی شدید و غیرمنتظره از ساعت 1300 تا 1500 روز 10/8/61 در منطقه عملیاتی محرم و اولین شب عملیات که سبب طغیان رودخانه دویرج شد.
آن سیل سبب تخریب پل‌های نصب شده و ثابت و نیز باعث تلفات و ضایعات و خسارات به یگانهای مستقر در حاشیه رودخانه گردید. همین حادثه، تغییراتی در مرحله بندی و پیش بینی‌های عملیات محرم به وجود آورد.
ما در تک دشمن در تاریخ 21/4/67 روزهای پایانی جنگ تعدادی از نفراتمان را پس از آنکه یگانشان در محاصره دشمن قرار گرفت و مقاومت خود را از دست داد، تلاش نمودند که برای آنکه اسیر دشمن نشوند، به شکلی به سمت عقب فرار کنند. تعدادی از آنان در بین راه در آن روزهای گرم منطقه خوزستان، در اثر تشنگی جان خود را از دست داده بودند و روزهای بعد در لابه‌لای ارتفاعات و کنار جاده‌ها اجساد آنان پیدا شد.
ما در اوایل جنگ در مهرماه و آبان ماه تجربه کردیم که به‌واسطه بارندگی‌های شدید و طغیان رودخانه کرخه، پل نظامی نصب شده در کنار پای پل جاده دزفول ـ عین خوش از جای خود کنده شد و آب رودخانه، آن را به پائین دست‌ها سراریز نمود. در همان روزها، تانکی هنگام عبور از روی پل نظامی در حالت خروش رودخانه، به داخل رودخانه سقوط کرد و نفرات آن نیز غرق شدند.
در شمالغرب، در مناطق داخلی و خطوط درگیر با دشمن بعثی در استان‌های کردستان، آذربایجان غربی، تعدادی از خودروهای ما با نفرات و وسایل داخل آن، به علت یخبندان، برف و یا گل و لای جاده به دره سقوط کردند و سبب تلفات و خسارات شدند. یا سنگر هایی با نفرات داخلشان زیر بهمن و کولاک مدفون شده و بعد از چندی جنازه شهدا با کاهش بارش ها از زیر برف بیرون آورده شدند. همینطور در مواردی جان سربازان در پست های کمین یگانهای تامین در مواضع پدافندی، با صاعقه گرفته شد که هیچکدام از وقوع این بلایا از قبل به درستی پیش بینی و ابلاغ نشده بود. نمونه این حوادث را در منابع کتابخانه‌ای و نیز در اسناد به جا مانده از 8 سال جنگ و قبل از آن در مقابله با ضد انقلاب و همچنین زندگی نامه و پرونده تعدادی از شهدا و جانبازان این حوادث می‌توان یافت. ای کاش، درباره این موضوعات، بررسی‌های دقیق تاکنون انجام و منتشر شده بود و ما می‌توانستیم دقیق‌تر، با ارائه اعداد مستند در این باره بحث کنیم.
ما در مدت جنگ با ضد انقلاب و ارتش بعثی عراق در شمالغرب، حوادث سرمازدگی و حتی انجماد رزمندگان خود در سقوط بهمن و ناپدید شدن کوتاه و درازمدت داشتیم.
خسارات زیادی را به‌واسطه باران‌های شدید و برف‌های سنگین و ریزش سقف سنگرهای استراحت و سنگرهای خدمتی در مدت 8 سال جنگ متحمل شدیم.
با دو طوفان نیز از عواملی هستند که در عملیات نظامی اثرگذار هستند و باید در محاسبات نظامی از آن غفلت ننمود و مورد تووجه جدی قرار داد.
در تاریخ 5/2/1359، آمریکا در یک عملیات فوق سری، تعدادی بالگرد، هواپیما و کماندوهای دلتای خود را برای آزادسازی 53 گروگان خود به ایران اعزام کرد. در حوالی طبس، بر اثر توفان شن، تعدادی از بالگردها و هواپیماها به همراه سرنشینانشان به زمین برخورد کردند و در آتش سوختند. باقی مانده نیروها با وسایل پرواز دیگر که نسوخته بودند، فرار نمودند.
راه‌حل‌ها و پیشنهادهای مسئله 30:
غرض از بیان مثال‌های یادشده، آن بود که متوجه باشیم که با توجه با تجربه 8 سال جنگ و نیز تجربه جنگ با ضد انقلاب در مناطق داخلی، لازم است نیروهای مسلح ما، درسهای کسب شده را برای جنگ‌های احتمالی بعدی به شکلی منظم و قابل بهره‌برداری و به صورت علمی تدوین نموده و آن را به اجرا درآورد.
در بخش نیروی انسانی، نیروی ورزیده برای رزم در شرایط مختلف جوی تربیت گردد.
در بخش وسایل و تجهیزات نیز پیش‌بینی‌های لازم برای اجرای مأموریت در شرایط مختلف جوی نسبت به پوشش و ملبوس مناسب رزمندگان، وسایل سنگری، تجهیز خودروها برای استفاده در شرایط سخت سرما و گرما، مواد غذایی مناسب و کافی فراهم و سایر ملزومات به عمل آید.
سیل می‌تواند با عبور از روی میادین مین، سبب جابه‌جائی، انفجار و حساسیت مین‌های موجود شوند. این هم موردی است که درباره میادین مین باید به آنها توجه و اقدامات مناسب به عمل آید.
درباره پیش‌بینی‌های شرایط جوی در هر منطقه، با پیشرفت علوم روز نسبت به زمان 8 سال جنگ، ما در جنگ‌های احتمالی بعدی، نباید مجهولی داشته باشیم باید به موقع پیش‌بینی وقوع سیل، رخداد رعد و برق و صاعقه، امکان سقوط بهمن، وزش طوفان‌ها، پیش آمدن کولاک را برای پیشگیری از آسیب به رزمندگان به موقع داشته باشیم. اما آمادگی نیروها و تجهیزات در مقابله با شرایط نامساعد جوی، مطلبی است که هر نظامی و رزمنده باید در هر زمان و مناطق مختلف، باید به آن توجه جدی و عمل گرایانه داشته باشند.
منبع: درسهای هشت سال جنگ تحمیلی ؛ صادقیگویا، نجاتعلی،1399 ، انتشارات سبز ایران
انتهای مطلب
