شرح و نکات مسئله 7:
با توجه به آنکه بعضی از اقدامات مدیریت پرسنلی، بهطور جداگانه در مسائل بعدی شرح داده خواهد شد. شرح این مسئله چون کلی‌گوئی است حذف می‌گردد. لازم است این نکته بیان شود که در زمان جنگ 8 ساله در رده نیروهای زمینی، هوائی و دریایی ارتش، وظایف مربوط به امور انفرادی، به‌نام مدیریت کارگزینی بود، در رده ستاد مشترک ارتش، اداره آجودانی نام داشت. و وظایف مربوط به امور جمعی نیروی انسانی به‌نام مدیریت پرسنلی و در ستاد مشترک ارتش، اداره یکم گفته می‌شد. در رده لشکرها هم امور انفرادی نیروی انسانی به‌نام آجودانی لشکر سازماندهی شده بود.
راه‌حل‌ها و پیشنهادهای مسئله 7:
پیشنهادهای این مسئله چون کلی‌گوئی می‌باشد، حذف گردیده است. اما این نکته لازم است بیان شود که عناوین مجموعه‌های سازمانی در رده‌های بالا تا پائین ترین رده باید با آنچه که در مدارس عالی و دانشگاه‌های نظامی آموزش داده میشود، مطابقت داشته باشد.
مسئله8: زندانیان جنگی (اسرای جنگی)
منبع: کتاب رکن یکم دافوس چاپ 1383
تعاریف: زندانی جنگی (اسیر جنگی) به رزمنده‌ای گفته میشود که توسط طرفین متخاصم به علت جنگ دستگیر شده باشد.
در قرارداد ژنو اعضای ارتش و افراد داوطلب که دارای شرایط مذکور در آن قرارداد بین‌المللی باشند، رزمنده محسوب می‌گردند.
قراردادهای چهارگانه ژنو در 12 اوت 1949 به تصویب سازمان ملل رسیده و در آذر ماه 1334 نیز به تصویب ایران رسیده است.
قرارداد 1 ـ بهبود سرنوشت مجروحان و بیماران در نیروهای مسلح هنگام اردوکشی.
قرارداد2 ـ بهبود سرنوشت مجروحان و بیماران و غریقان نیروهای مسلح در دریا.
قرارداد3 ـ رفتار با زندانیان جنگی.
قرارداد4 ـ حمایت افراد کشوری در زمان جنگ.
قرارداد شماره 3: حقوق و وظایفی را برای زندانیان جنگی و طرفین متخاصم معین نموده که طرفین متخاصم باید رعایت نمایند.
کتاب رکن یکم دافوس، خلاصه بعضی از موارد قرارداد را درج نموده که لازم است نظامیان، فرماندهان و مدیران نیروهای مسلح و نیز سایر دست‌اندرکاران کشوری از آنها مطلع و در زمان جنگ دقیقاً به اجرا درآورند. در این کتاب از درج آنها که چندین صفحه می‌باشد خودداری می‌گردد.
افسر پرسنل، فعالیت‌های زندانیان جنگی، غیرنظامیان بازداشتی در منطقه یگان را از طریق افسر دژبان نظارت می‌کند. به منظور جلوگیری از بی‌نظمی و واکنش‌های نامطلوب بین‌المللی، افسر پرسنل ضمن تماس دائم با افسر قضائی (حقوقی) از مطابقت اقدامات معموله با قراردادهای ژنو و قوانین موجود اطمینان حاصل می‌نماید.
افسر دژبان به‌عنوان افسر ستاد تخصصی، مسئولیت تخلیه، مراقبت، تحویل و تحول، رفتار مناسب و اداره امور زندانیان جنگی و غیرنظامیان بازداشتی را بر عهده دارد. نامبرده طرح‌های لازم را تهیه و تقدیم افسر پرسنل می‌کند.
توضیح: افسر پرسنل با رعایت قراردادهای ژنو و قوانین موجود، طرح استفاده از زندانیان جنگی و غیرنظامیان بازداشتی را در امور کارگری تهیه می‌نماید.
توضیح: نگارنده این کتاب: همچنان که در شرح و نکات مسئله به شرح ذیل ملاحظه خواهد شد، افسر دژبان و یا یگان دژبان در صورتی که تعداد اسرای جنگی زیادتر از ظرفیت آن باشد، قادر نخواهد بود که این مسئولیت را به طور کامل انجام دهد. بلکه باید از سایر ظرفیت‌ها و توان یگان‌های ارتش نیز بهره و مسئولیت سپاری گردد، همچنان که در 8 سال جنگ چنین شد. لازم است کتاب آموزشی رکن یکم دافوس این توضیح را نیز اضافه نماید.
شرح و نکات مسئله 8:
کتاب اسیرداری، اسیرداری خودی و دشمن در جنگ تحمیلی، به قلم سرهنگ احمد نوروزی فرسنگی، با سرمایه‌گذاری کمیسیون اداره اسرای جنگی، انتشارات ایران سبز، سال 1385، می‌نویسد:
تا پیش از عملیات فتح‌المبین که در روزهای آغازین سال 1361 انجام شد، تعداد اسرای عراقی از هفت هزار نفر تجاوز نمی‌کرد. مسئولیت نگهداری آنان به عهده دژبان ارتش جمهوری اسلامی ایران واگذار شده بود. پس از این تاریخ، شمار اسرای عراقی بهطور غیرمنتظره‌ای افزایش یافت.
لزوم تشکیلاتی منسجم و مناسب برای سیاست‌گذاری امور نگهداری اسرا احساس شد. با عنایت به شرایط جدید و لزوم اجرای دستورات اسلام در مورد چگونگی رفتار با اسرای بیگانه و نیز لحاظ کردن کلیه موارد قانونی مندرج در کنوانسیون ژنو و همچنین توجه به توصیه‌های رهبر کبیر انقلاب، امام خمینی (ره) مبنی بر رفتار توأم با ملاطفت و رحمت اسلامی با اسرا که آنان را مهمانان جمهوری اسلامی نامیدند، مسئولان کشور در شورای عالی دفاع در تاریخ 13/1/1361، ایجاد کمیسیون اداره اسرای جنگی را به تصویب رساندند.
کمیسیون یاد شده به ریاست دبیر شورای عالی دفاع، حاج محمدعلی نظران و مرکب از نمایندگان وزارتخانه‌ها و سازمان‌های ذیربط تحت نظر نخست‌وزیری تشکیل شد. مرحوم نظران تا سال 1373 مسئولیت کمیسیون یادشده را بر عهده داشت و در سال 73 در حین مأموریت اداره نگهداری اسرا در سانحه رانندگی به شهادت رسید.
اعضای تشکیل‌دهنده کمیسیون نگهداری اسرای جنگی تا پایان سال 1382 یعنی آخرین تبادل و آزادی اسرای جنگی عبارت بودند از:
نمایندگان نهاد ریاست جمهوری، وزارت امور خارجه، وزارت کشور، سازمان عقیدتی سیاسی ارتش، سازمان حفاظت اطلاعات ارتش، سازمان قضائی نیروهای مسلح، نمایندگان نگهداری اسرا در نیروهای ستاد مشترک، زمینی، هوائی و دریایی ارتش، نماینده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نماینده جمعیت هلال‌احمر جمهوری اسلامی ایران.
کمیته‌های مختلف کمیسیون اداره اسرای جنگی عبارت بودند از:
کمیته فرهنگی، کمیته بهداشت و درمان، کمیته کار، کمیته تشخیص و تفکیک (اطلاعات) و کمیته روابط عمومی و تبلیغات.
کتاب «اسیر داری» در صفحاتِ بعد از شرح یادشده، اقدامات انجام شده هر کدام از کمیته‌ها را با اعداد و ارقام و بالاخره مصاحبه با تعدادی از دست‌اندرکاران نگهداری اسرای جنگی را ارائه داده است.
به منظور پیگیری کلیه مسائل مربوط به اسرای ایران دربند (آزادگان)، کمیسیون دیگری تحت عنوان کمیسیون حمایت از اسرا و مفقودین ایرانی تشکیل شد که مسئولیت اداره این کمیسیون نیز به عهده ریاست کمیسیون اداره اسرای جنگی واگذار شد. «پایان نقل قول»
همان‌طور که بیان شد، مجموعه‌ای که امور مختلف مربوط به اسرا را مدیریت کند بعد از 18 ماه که از جنگ گذشته بود، سازماندهی گردید. در حالی که این مجموعه و یا این نوع تشکیلات باید هم‌زمان با آغاز جنگ فعال می‌گردید. چنین تشکیلاتی که ترکیبی از چند دستگاه‌های کشوری و لشکری هستند و هر کدام وظایف و مسئولیت خاصی دراین‌باره دارند، لازم است در زمان صلح، در مجموعه‌های سازمانی مربوطه عناصر لازم و کافی تعریف شده داشته باشند. آن عناصر، اضافه بر سایر وظایف جاری که در زمان صلح دارند، این وظیفه را نیز داشته و سوابق لازم را نگهداری و به‌روزرسانی نمایند. نسبت به افزایش دانش و اطلاعات خود در این زمینه در ارتباط با وظایف تعریف شده سازمانی بهطور مستمر اقدام نمایند. مسلماً اگر چنین مجموعه‌هایی در زمان صلح فعال و سابقه نداشته باشند، نتیجه آن میشود که بعد از گذشت 18 ماه از آغاز جنگ به ناچار چنین مجموعه‌ای و یا کمیسیونی فعال گردد.
منبع: درسهای هشت سال جنگ تحمیلی ؛ صادقی‌گویا، نجاتعلی،1399 ، انتشارات سبز ایران
انتهای مطلب
