بخشی از مردابها و باتلاقهایی که در خاک عراق قرار دارند را دو جزیره شمالی و جنوبی تشکیل میدهند که محور اصلی عملیات خیبر بودند. اولین نقطه مبدأ و شروع عملیات خیبر برای نیروهای ایران پس از پشت سر گذاشتن منطقه وسیع جفیر، این دو جزیره و بیشتر جزیرهی جنوبی مجنون میباشند که به تصرف نیروهای ایران درآمدند. این جزایر به علت باتلاقی بودن و مردابهای گسترده و پوشیده از نیزارهای انبوه و همچنین به علت آبخیز بودن دائم و راکدی که دارند، نمیتوانند منطقه مناسبی برای زندگی باشند.
تا قبل از عملیات خیبر، عدم وجود راههای ارتباطی دائمی مناسب در این جزایر، باعث گردیده بود که مسئولان عراقی، توجه چندانی به این جزایر نداشته باشند و از هرگونه سرمایهگذاری در آن مناطق خودداری کنند. مهمترین اهمیت این جزایر و منطقهی هورالعظیم برای عراق، وجود چاههای نفت آن است که دهانهی آنها بسته و هیچگونه بهرهبرداری از آنها نمیشود. دومین دلیل عدم توجه مسئولین وقت عراق به این منطقه، زمینهای باتلاقی و مردابخیز آن با عمق یک تا حداکثر شش متر و نیزارهای پوشیده از نی با ارتفاع بلند آن بود. فشردگی این نیزارها به حدی است که هیچ انسان و وسیلهای بهصورت فیالبداهه نمیتواند در داخل و بین آنها تردد و عبور و مرور کند. کما اینکه تعداد 360 نفر از نیروهای ایرانی که با اولین پرواز 6 بالگرد شنوک هوانیروز در بدو عملیات خیبر، قدم به این جزایر گذاشتند، اولین اقدام آنها بعد از خلع سلاح کردن و عقب راندن نیروهای عراقی مستقر در جزایر، قطع نیها در بین بخشهایی از نیزارها و درست کردن جادهها و آبراه‌هایی برای تردد قایقها و رزمندگان بود. در بعضی قسمتهای جزیره، نقاط خشکی هم وجود دارد که وسعت این نقاط با کم‌وزیاد شدن آب در فصول مختلف به‌خصوص در مواقع طغیان و فصل بهار که جریان آب رودخانهها شدت پیدا میکند، نوسان دارد.
یکی از مواردی هم که کارشناسان نیروهای مسلح ایران برای حمله خیبر در نظر گرفته بودند، زمان مناسب انجام عملیات بود که نیروها با طغیان آب باتلاقها مواجه نشوند. ازاین‌رو، اوایل اسفندماه را با نگرش به اطلاعاتی که جمعآوری کرده بودند، بهترین زمان برای انجام عملیات خیبر در هورالعظیم تشخیص داده بودند. آخرین دلیل و علت عدم توجه دشمن نسبت به این جزایر که منجر به عملیات خیبر شد، عدم تصور مسئولین و فرماندهان نیروهای مسلح عراق به انجام هرگونه عملیاتی به‌وسیله نیروهای ایرانی در این منطقه و به‌خصوص جزایر مجنون بودند.
منبع: هوانیروز و حماسه بزرگ خیبر؛ سلطانی، مرتضی،1398 ، سوره سبز، تهران
انتهای مطلب
