این در حالی بود که بمبارانهای مداوم و شلیک موشک به شهرهای بیدفاع از سوی عراق و تهاجم نظامی آمریکا به تاسیسات نفتی ایران در خلیج فارس افزایش یافته بود. خبرهای امیدوار کننده‌ای هم از جبههها دریافت نمیشد، درآمد نفتی کشور به شدت کاهش یافته بود و دولت در تنگنای شدید مالی قرار داشت. از طرفی، تحریم تسلیحاتی مانع از تامین جنگافزار و مهمات مورد نیاز برای مناطق نبرد شده بود. لذا به منظور گرفتن ابتکار عمل از ارتش عراق، سپاه پاسداران عملیات «بیتالمقدس-7» را در تاریخ 22/3/1367، در محور شلمچه و پنج ضلعی به مرحله اجرا گذاشت که با آمادگی سپاه سوم عراق در مقابل خود روبرو شدند و سپاه به علت کمبود امکانات نتوانست به اهداف موردنظر دست یابد و در نهایت در جلسهای که با حضور رئیس جمهور و جانشین فرماندهی کلّ قوا در حضور امام(ره) برای رسیدن به تصمیم نهایی درباره جنگ، پذیرش صلح و یا بسیج عمومی برای ادامه جنگ تشکیل شد، حضرت امام راه کار دوم مبنی بر بسیج نیروها و پای کار آوردن کلیه منابع و امکانات کشور برای جنگ را پذیرفتند که این تصمیم هم نتوانست به روند پیروزیهای دشمن خاتمه دهد.
8ـ عملیات ترابری هوایی و اطلاعات شناسایی جنگ الکترونیک
اساسا مأموریتهای ترابری نیروی هوایی، در قالب پشتیبانی از یگانهای نیروهای مسلح (هوایی، دریایی، زمینی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و…) به جابهجایی نفرات، ادوات، مهمات جنگی و ترابری شخصیتهای عالی سیاسی- نظامی کشور محدود نمیشود، بلکه مأموریتهای سوخترسانی هوایی، اطلاعات شناسایی و شناسایی دریایی، تجسس و نجات و… از دیگر مأموریتهای ناوگان ترابری نهاجا بوده است که از ماهها قبل از جنگ تحمیلی تا ماهها بعد از پذیرش قطعنامه و برقراری آتشبس جهت استقرار هیئتهای صلحبان بینالمللی توسط ناوگان ترابری نهاجا به صورت مطلوب صورت پذیرفته است. مأموریتهای یادشده، در دو بخش «ترابری هوایی» شامل ترابری و سوخترسانی هوایی، «اطلاعات شناسایی و شناسایی دریایی»، جنگ الکترونیک و «تجسس و نجات» به صورت جداگانه ارائه میشود که در این بخش به مأموریت اطلاعات شناسایی، تجسس و نجات و جنگ الکترونیک که دامنه آن بسیار وسیعتر از سامانه ترابری نهاجا است، پرداخته میشود.
- هواپیماهای ترابری تاکتیکی، علاوه بر حمل بار و مسافر و نقل و انتقال مجروح، مهمات، آذوقه، تدارکات و نفرات برای نیروهای رزمنده دو مأموریت مهم دیگر انجام می‌دادند که واقعاً در طول جنگ تحمیلی یک تلاش شبانه روزی میطلبید.
یکی از مأموریتهایی که عنوان شد، پروازهای خفاش بود. این پروازها در قالب ترابری تاکتیکی انجام می‌شد و یک فروند هواپیمای «سی130» مخصوص که داخل آن سامانه‌های شنود بسیار حساس تعبیه شده و مجاز به حمل هیچ سلاحی نبود، به هنگام شرایط بحرانی و به ضرورت تشخیص، اقدام به انجام پروازهای مداوم در خطوط مرزی غرب و جنوبغربی کشور می‌کرد و به وسیله سامانه‌های شنود خود، کلیه امکانات را چه در رابطه با تحرکات نظامی و چه در رابطه با تحرکات نیروی هوایی گزارش می‌کرد. یکی از کارهای مهم این هواپیمای شنود (خفاش) اطلاع دادن پروازهای هواپیماهای دشمن به سمت ایران و یا جبهههای مناطق نبرد بود. سامانه‌های شنود این هواپیما آن‌قدر حساس و کامل بود که به محض اینکه هواپیما روشن می‌کرد و با برج مراقبت خودشان تماس می‌گرفت که اجازه بلند شدن بگیرد، هواپیمای شنود می‌فهمید و به رادارها، مراکز کنترل گزارش و یا مرکز کنترل منطقهای و از آن طریق به مبادی اتخاذ تصمیم اطلاع می‌داد و آنها هم به هواپیماهای شکاری «گشت رزمی» و یا تندخیز «اسکرامبل» دستور پرواز، رهگیری، درگیری یا انهدام آنها را صادر می‌کردند و به این وسیله هواپیمای متخاصم یا سرنگون و یا حداقل از انجام مأموریت خود منصرف می‌شد و می‌گریخت. این مأموریت‌ها واقعاً به صورت خاموش و بسیار مظلومانه و در عین حال خیلی فعال در طول هشت سال دفاع مقدس صورت میپذیرفت.
2- هواپیماهای تجسسی دریایی «پی3.اِف» موسوم به «اوریون» و در غیاب آنها هواپیمای «سی130» در طول دفاع مقدس، همواره یکی از افسران متخصص نداجا را در مأموریتهای گشت دریایی با خود به پرواز میبردند و آخرین تهدیدهای دریایی و آمار دقیق شناور‌ها را در تنگه هرمز و خلیج فارس گردآوری و ستاد فرماندهی «دریا-ساحل» نداجا در بندرعباس را آگاه میساختند. این مأموریت‌ها و پروازهای شناسایی دریایی از ماهها قبل از شروع جنگ تحمیلی تا ماهها پس از جنگ استمرار داشت. از این حیث سامانه ترابری نهاجا نقشی بیبدیل ایفا کرده است و قطعاً کارکنانی که به‌رغم همه محدودیتها و تحریمها با تمام وجود این پرندهها را آماده می‌کردند، سهم بزرگی در این جهاد بزرگ داشته و دارند.
از نظر تحرک هوایی، ناوگان انواع هواپیماهای ترابری نهاجا در طول جنگ با انجام 110 هزار و 486 نوبت پرواز ترابری در پشتیبانی از نیروهای سطحی مقدار 310 میلیون و 821 هزار و 160 پوند بار و تجهیزات همراه با شمار دو میلیون و 211 هزار و 117 نفر مامور یا رزمنده، مجروح، اسیر و شهید را جابهجا نموده است[1]. این رکورد باتوجه به تنگناهای موجود در طول هشت سال جنگ، بسیار جالب توجه و قابل تحسین است.
حال با این پیش زمینه، دنباله تحولات و آخرین نبردهای جنگ به شرح زیر پی گرفته میشود.
منبع: نبردهای هوایی ایران، سرتیپ2 خلبان حسین خلیلی، 1398، ایران سبز، تهران
[1]– مسبوق، محمد، (1396) «مقایسه توان رزمی نهاجا در طول جنگ» تهران: مرکز انتشارات راهبردی نهاجا، ص 111
انتهای مطلب
