عراق تلاشهای زیادی از جمله در روزهای 27 و 28 آبان برای انهدام این نیروگاه بکار بست. درخصوص مهماتی که نیروی هوایی عراق برای نفوذ در اعماق گنبدهای بتون آرمه بهکار گرفته شده بود، باید توضیح داد که برابر اعتراف خلبانان و افسران عراقی که در این عملیات نقش داشتند، این بمبها از طریق منابع رژیم صهیونیستی و از طریق واسطههای اسپانیایی به سهولت در اختیار ارتش عراق قرار داده شده بودند و قدرت نفوذی بیش از شش متر در سطوح بتونآرمه را داشتند و پس از عبور در استحکامات بر روی دستگاهها منفجر شده و ایجاد تخریب اساسی میکردند.
درگیریهای هوایی دیگری با هواپیماهای عراقی به اتفاق خلبانان جوان در دفاع از تأسیسات نفتی در خلیج فارس انجام دادم که همگی مانع دسترسی دشمن و خسارات به زیرساختهای کشورمان شد. تا این که در روز 20 بهمن 1366، در دو پرواز با موشکهای سایدوایندر حرارتی به لطف الهی و الهام از آیات نورانی قران کریم (آیات 42-38 سوره توبه) به اتفاق ستواندوم مصطفی قیاسی توانستیم در دو مأموریت جداگانه به فاصله یک ساعت، دو فروند میراژ دشمن را سرنگون و در همین روز به دو فروند دیگر نیز دو تیر موشک راداری «اسپارو» شلیک کنیم که به گزارش «ف.ا.ش.ا» یک فروند از آنها سرنگون شد.
در آن روز، خبر سرنگونی سه فروند میراژ دشمن به صورت گسترده در محافل داخلی و جهانی بازتاب داشت به طوری که ارتش بعثی اعلام کرد که دو فروند از جنگندههای عراقی حین درگیری به هم خوردهاند و ایران تنها یک فروند از جنگندههای عراق را سرنگون کرده است. به هر روی، به دنبال این عملیات که سراسر با فضل و یاری الهی توأم بود، چنان طراحان و گردانندگان نیروی هوایی عراق را مات و متحیر کرد که آنها تا 29 اسفند همان سال، جرأت طراحی و حمله به تأسیسات اقتصادی کشورمان را در خلیج فارس پیدا نکردند. در این روز تاریخی (29/12/66) نیز نگارنده (سروان حسین خلیلی) به اتفاق یکی دیگر از دلاورمردان جوان و فارغالتحصیلان دانشکده خلبانی نهاجا به نام ستواندوم مهیار امینینسب توانستند در حملهای که در پگاهان روز ملی شدن نفت علیه شناورهای ایرانی تدارک دیده شده بود و خلبانان عراقی قصد داشتند حتی به تأسیسات خارک حمله کنند؛ بلافاصله پس از بلند شدن با شلیک دو تیر موشک «اسپارو» یک فروند دیگر از جنگندههای دشمن سرنگون شد.
بر اثر این ضربات، نیروی هوایی عراق تا رویارویی مستقیم ناوگان آمریکا با نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در 29 فروردین 1367، جرأت و مجال حمله به شناورها و تأسیسات نفتی ایران در خلیج فارس را پیدا نکرد. از آن تاریخ به بعد نیز طراحان عملیاتی و خلبانان عراقی ترجیح دادند تا بیشتر از سواحل امن کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس و خارج از حوزه استحفاظی جنگندههای «اف14» بوشهر برای انجام مأموریتهای خود اقدام کنند.
در فرایند جنگ نفتکشها، طبق اخبار شرکت کشتیرانی «لویدز» لندن، به طور کلی در طی 95 ماه جنگ، بیش از 500 فروند کشتی آسیب دیدند که تنها در سال 1987، شمار 178 فروند مورد حمله قرار گرفتند.
بر اثر مشکلات اقتصادی ایجاد شده، درآمدهای نفتی ایران در سالهای 1365 و 1366 به شدت کاهش یافت. در طی این مدت، قیمت نفت از 28 دلار در زمستان 1364 به 10 دلار در بهار 1365 و به کمتر از هفت دلار در هر بشکه در تابستان همین سال کاهش یافت. این درحالی بود که مشکلات صدور نفت و آسیبهای جدّی به زیرساختهای کشور بر اثر جنگ اقتصادی نیز میزان صدور نفت ایران را بسیار محدود کرده بود و این وضعیت رو به وخامت میگرایید، به گونهای که اغلب مسئولان اقتصادی کشور (حتی در سال 1365) معتقد بودند که درآمدهای کشور توان خدمترسانی به مردم را همزمان با جنگ ندارد!
دکتر محمود علیزاده طباطبایی (از همافران پیشتاز انقلاب اسلامی در نهاجا) که در آن زمان در سازمان برنامه و بودجه بود، در مصاحبهای گفته است: «ما سالی هفت میلیارد دلار درآمد ارزی داشتیم….، سه میلیارد دلار آن تحت نظر شورای عالی دفاع به جنگ و سه میلیارد دلار به کالاهای اساسی اختصاص مییافت. یک میلیارد دلار میماند که با آن باید کشور را اداره میکردیم».
خلاصه این که درآمد نفت ایران از 5/20 میلیارد دلار در سال 1362 به 9/5 میلیارد دلار در سال 1365 و 9 میلیارد در سال 1366 رسید[1]. ضمن این که با به بنبست رسیدن عملیاتها، مسئولان ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز این احساس را میکردند که امکان اجرای عملیات آفندی بزرگ به دلیل نبود جنگافزارها و تجهیزات مناسب و نیز عدم امکان جذب نیروی مورد نیاز داوطلب بسیجی عملاً وجود ندارد و محدودیتهای وسیع موجود در ارتش و کشور، عملاً اجرای طرحهای عملیاتی موفق در برابر ارتش عراق را با ابهام مواجه ساخته بود. با این وجود، دلایل اعتقادی همچنان ادامه جنگ تا احقاق حقوق حقه ایران را تحت تأثیر قرار داد و چنین به نظر میرسید که در آن هنگام کشور نتوانسته بود به یک همدلی و همنظری بین مسئولین مختلف در مورد راهبرد واحد برای نحوه استمرار و یا خاتمه جنگ برسد
منبع: نبردهای هوایی ایران، سرتیپ2 خلبان حسین خلیلی، 1398، ایران سبز، تهران
[1]– یزدانفام، محمود «نگاهی سیستمی به بر تأثیر اقتصاد بر پایان جنگ»، فصلنامه مطالعات جنگ عراق و ایران: پژوهشنامه دفاع مقدس، شماره چهاردهم، تابستان 1394، صص 139-137.
انتهای مطلب
