در راستای رهنامه یا دکترین ترسیم شده در دفاع مقدس، باعطف توجه به تحریمهای ظالمانه نظامی استکبار جهانی علیه نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران، تعداد موشکهای عملیاتی فونیکس جنگنده «اف14» رو به کاهش بود و نهاجا از سالهای ششم دفاع مقدس (مهر1364) به بعد، با مشکلاتی ازجمله کمبود قابل توجه این نوع مهمات که موشک سازمانی و اصلی هواپیمای رهگیر «اف14» به حساب میآمد، مواجه بود و تآمین آن هم از بازارهای آزاد و از طریق واسطه غیرممکن بود. لذا براساس رهنامه یا دکترین جنگ میبایست یک حرکت انقلابی برای جایگزین ساختن موشکی مناسب برای هواپیمای «اف14» صورت میپذیرفت. البته از نظر سابقه، حرکتهای نوآورانه از سالهای آغازین جنگ در نیروی هوایی توسط معاونت جهاد خودکفایی در نهاجا و کارکنان غیور فنی در زمینههای تعمیر نگهداری و ساخت قطعات بحرانی صورت گرفته بود.
در این خصوص همان گونه که قبلاً اشاره شد، از سال 1358 براساس منویات حضرت آیتاله خامنهای نماینده امام راحل در ارتش ، معاونت جهاد خودکفایی به سرپرستی یکی از همافران متعهد، متخصص و انقلابی به نام عطاءالله بازرگان تشکیل شده بود و با ارتباطی که با دیگر صنایع و دانشگاههای کشور برقرار گردیده بود، پیشرفتهای خوبی در این زمینه از جمله ساخت لنت ترمز، لاستیک و برخی دیگر از قطعات بحرانی و مورد نیاز هواپیماهای نهاجا ازجمله جنگنده بسیار پیشرفته «اف14» که فقط نهاجا و نیروی دریایی آمریکا از آن برخوردار بودند، به دست آمده بود.
به منظور تامین موشکهای هوابه هوایِ مورد نیاز جنگندههای «اف14» و قبلاً «اف4»، حرکتهای خوبی از سال 1364 آغاز شده بود که از آن جمله میتوان به سوار کردن موشک سطح به هوای نیروی دریایی موسوم به «استاندارد» بر روی هواپیمای «اف4» تحت عنوان پروژه «ابابیل» و موشک زمین به هوای «هاگ» بر روی هواپیمای «اف14» موسوم به پروژه «سجیل» اشاره کرد. شایان ذکر است که تعداد این نوع موشکها در انبارهای ارتش به اندازه نیاز جنگ بود و از این حیث کمبودی احساس نمیشد.
در این راستا در سال 1364 کارگروهی مرکب از 13 نفر از متخصصین اسلحه، الکترونیک، موشک، خلبانان کابین جلو و عقب «اف14» و… در معاونت خودکفایی نهاجا تشکیل شد[1]؛ در ابتدا پنج تیر موشک «هاگ» معیوب و یک فروند هواپیمای «اف14» در اختیار گروه گذاشته و فرایند انجام کار در یکی از آشیانههای تعمیرات سنگین یا شلتر پایگاه یکم مهرآباد پی گرفته میشود. این موشک با زحمات و تنگناهای بسیاری با 40 روز تلاش شبانهروزی، ابتدا به صورت مکانیکی بر روی «اف14» سوار شد و نخستین آزمون پروازی آن توسط خلبانان گروه (سرگرد فریدون علیمازندرانی و سرگرد محمد عقبایی) در پایگاه یکم تحت نظر مستقیم سرهنگ صدیق فرماندهی نهاجا صورت پذیرفت که در سطور زیر به بخشی از خاطرات سرهنگ خلبان بازنشسته فریدون علیمازندرانی در این خصوص اشاره میشود: بیش از این، یک بار طرح «سجیل» از طرف نیروی هوایی به دانشگاه صنعتی شریف و امیرکبیر واگذار شده بود و آنان به دلایل فنی گفته بودند: به هیچ وجه این کار قابل انجام نیست. چراکه این موشک زیر «بدنه» «اف14» نمیتواند سوار بشود و به علت پهن بودن بالکهایی که دارد، باید «زیر بال» هواپیما سوار شود. برای این کار هم حتماً نیاز به نوعی وفقدهنده یا «اَداپتور» در مقر «زیربال» موسوم به «رگ» یا پایلون است که با وجود اداپتور مورد نظر، موشک به پایین می‌آید و به خاطر کمی ارتفاع از زمین، ممکن است هنگام نشستن و ترکیدن لاستیک، بالچههای موشک به زمین گیر کند و موجب سوانح غیرمنتظره شود.
برای رفع این مشکل، با طراحیِ سازوکار مناسب و اتخاذ تمهیدات لازم، طی دو مرحله آزمایش پروازی موفق، نگرانیها برطرف و محدودیتهای قدرت مانور هواپیما با این موشک نیز سنجیده و محاسبه شد.
منبع: نبردهای هوایی ایران، سرتیپ2 خلبان حسین خلیلی، 1398، ایران سبز، تهران
[1]– اعضای اصلی تیم عبارت بودند از: سرکار سرهمافر (امیر سرتیپ2) عطاءالله بازرگان به عنوان رئیس جهادخودکفایی، همافر خداوردیان (اسلحه)، همافراکبری (الکترونیک)، همافر کرداوغلی، همافر راد، همافر عباسی (موشک فونیکس)، همافر احمد بقایی، مرحوم همافر نیکاختر و فردی به نام استاد غلام که امور فلزکاری را انجام میداد و آقایان مهندس گیلی و دکتر مانی بودند و یک نیز تیم فرعی یا پشتیبان متشکل از سرهنگ خلبان شهرام رستمی/ سروان ناصر معصومپرست و تعدادی دیگر از متخصصین گردان نگهداری «اف14» و موشک «هاگ» تعیین شده بود.
انتهای مطلب
