«در ساعت 1500 مورخ 8/1/1361، یک فروند از هواپیماها را به‌سوی فکه پرواز دادیم. در ساعت 1550 در رادیال 250 درجه از پایگاه دزفول و در فاصله 31 مایلی مورد اصابت موشک قرار گرفت و حدود 30 ثانیه بعد، یک فروند هواپیمای دشمن بر روی همان رادیال در فاصله 34 مایلی ظاهر شد که به طرف شرق پرواز می‌کرد. این هواپیما پس از گردش به چپ، چند لحظه بعد بر رادیال 255 درجه به فاصله 35 مایلی مورد اصابت موشک قرار گرفت و منهدم شد»[1].
8 ـ عملیات بیت‌المقدس «شبح3»
با پیروزی عملیات «فتح‌المبین» درشمال خوزستان، طراحان و فرماندهان دفاع مقدس فرصت را غنیمت شمرده و بلافاصله عملیات بزرگ «بیت‌المقدس» را طرحریزی و به اجرا در آوردند. در این خصوص، نخستین طرح پذیرفته شده قرارگاه مشترک برای رسیدن یگان‌ها به جاده «بصره، العماره» با نام «کربلای3» تصویب و برابر نقشه مصوب انتشار یافت[2]. جهت پشتیبانی هوایی از عملیات، دستور رزمی «شبح3» با همان سازمان رزم در عملیات گذشته و تغییرات لازم جهت همترازی با سایر قرارگاهها تهیه شد. البته نظر به استعداد و ترکیب جدید نیروی زمینی عراق، ضرورت به کارگیری حجم وسیعتری از امکانات آفندی و پدافندی هوایی از سوی ایران به خوبی احساس می‌شد. چراکه عراقیها با توجه به شکست سخت در عملیات فتح‌المبین، برای بر طرف کردن ضعفهای خویش، اقدام به گسترش هواپیماهای میراژ و «میگ23» به پایگاههای مقدم جبهه کردند. آنان با اتخاذ تمهیداتی از طریق افزایش کارایی هواپیماهای دور برد، سعی کردند تا پرواز هواپیماهای فانتوم از ارتفاع بالا را هر چه سریعتر کشف و با اجرای پروفایلهای مناسب مرکب از هواپیماهای میراژ مجهز به موشک هوا به هوای «سوپر530» و «میگ23» خنثی سازند.
این تمهیدات ارتش عراق، با اتخاذ تدابیر مناسب عملیاتی و تغییر تاکتیک نهاجا خنثی شد و نیروی هوایی با انجام عمل پشتیبانی نزدیک هوایی، آزادی عمل را از دشمن سلب و پوشش و آتش هوایی را برای رزمندگان ایرانی فراهم ساخت.
در این راستا، نیروی هوایی با تجربیات حاصل از عملیات گذشته، با استقرار پروازهای گشت رزمی هواپیماهای «اف14» در آسمان منطقه نبرد و گسترش سایتهای موشکی هاوگ تبوک، کوثر و خیبر، یک سد آتشین پدافند هوایی در مقابله با هواپیماهای ضربتی پشتیبانیکننده نیروهای سطحی عراق ایجاد کرد. اگرچه در این عملیات برتری نسبی هوایی متعلق به عراق بود، امّا نهاجا توانست کارایی نیروی هوایی عراق را تقلیل دهد. طبق دستور رزمی «شبح3»، نهاجا موظف به انجام روزانه 20 فروند پرواز پشتیبانی نزدیک هوایی «کَس» با هواپیماهای «اف4» و «اف5» (8 فروند با تاکتیک در ارتفاع پایین و 12 فروند با تاکتیک در ارتفاع بالا به صورت بمباران فرشی) برای لشکرهای 16، 92، 21 و777 شد. همچنین جهت قطع خطوط مواصلاتی دشمن، هشت نوبت پرواز در مقابل سازمان رزم هوایی عراق از سه پایگاه هوایی: کوت، ناصریه (امام علی) و شعیبیه اختصاص داد.
- الف ـ شرح عملیات با رویکرد نبردهای هوایی
از نظر شناسایی، در دهه سوم فروردین و اول اردیبهشت 1361، عکسهای هواییِ سرنوشت‌ساز و تفسیر پذیری از منطقه عملیات؛ از محور سوسنگرد تا آبادان و در پهنای خوزستان از کارون تا اروندرود در چارچوب «دستور رزمی ناصر» تهیه شد که در یکی از این مأموریتهای عکسبرداری، درگیری هوایی آن‌قدر نزدیک انجام شده بود که تصویر هواپیماهای میراژ در عکسها دیده می‌شد. جهت نشان دادن اهمیت فوقالعاده عکسبرداری هوایی به نمونهای از آنها به شرح زیر اکتفا میشود.
منبع: نبردهای هوایی ایران، سرتیپ2 خلبان حسین خلیلی، 1398، ایران سبز، تهران
[1]– ستاد عملیات ویژه هوایی جنوب نیز متعاقباً مراتب را چنین تحلیل کرد که تعدادی هواپیمای دشمن پس از پرواز «RPV» بر روی اسکوپ رادار ربکان با یک الگوی بیضی شکل ظاهر و تا 25 الی 30 مایلی پایگاه نیز نزدیک شدند و چندین مورد به‌سوی «RPV» پرواز میکردند. پس از چند دقیقه پرواز بر روی «چنانه»، هواپیمای «RPV» را به‌سمت فکه رادیال 240 درجه 40 مایل هدایت نمودند در فاصله 31 مایلی از پایگاه هوایی دزفول بر روی رادیال 250 درجه ناگهان اثر «RPV» بر روی اسکوپ رادار اثر درخشانی شد و از حرکت باز ایستاد که نشاندهنده اصابت آن بود. بلافاصله هواپیمای دشمن بر روی رادیال 250 درجه در سمت 70 درجه به‌سرعت به‌نقطه اثر باقیمانده از «RPV» نزدیک شده و در فاصله شش مایلی آن اقدام به گردش 90 درجه کرد و در موقعیت رادیال 255 درجه و فاصله 35 مایلی از پایگاه دزفول، ناگهان این هواپیمای دشمن به لکه سفید رنگ درخشان بر روی اسکوپ رادار تبدیل شد. احتمالاً این هواپیما «RPV» را شکار و خود اشتباهاً توسط موشک «سام6» دشمن در منطقه چنانه مورد اصابت واقع شده است.
[2] – قرارگاه کربلا در اندازه یک ارتش و چهار قرارگاه عملیاتی زمینی دیگر هریک در اندازه یک سپاه زیر امر فرماندهی قرارگاه کربلا با نام‌های قرارگاه «نصر»، «فتح»، «فجر» و «قدس» هر یک با دو فرمانده یکی از ارتش و دیگری از سپاه سازماندهی شدند.
انتهای مطلب
