اشغال سفارت آمريكا در تهران
در حالی که تمایلهای تجزیه طلبانه و خود مختارخواهانه در نواحی مرزی ایران از جمله بلوچستان، کردستان، آذربایجان، خوزستان و ترکمن صحرا به شورش و مبارزۀ مسلحانه عجین شده بود و استقرار برخی از سران حكومت پهلوی از جمله اویسی و پالیزبان در عراق و تجهیز آنها به تسلیحات، مشکلهایی را برای و ضعیت تثبیت انقلاب اسلامی به وجود آورده بود، این اقدامات و اظهارها، حاکی از همکاری آمریکاییان با ضدانقلابیون و تجزیه طلبان بود. «از همه ناگوارتر، اقدامهای خرابکارانة عوامل جاسوسان دولت عراق در مرزها و داخل استانهای مرزی بود به طوری که در سراسر تابستان و پاییز 1358(1979) انفجارهای پی در پی و شدیدی در نقاط مختلف مسکونی و نفتی خوزستان صورت میگرفت. یکی از این موارد انفجار در بازار خرمشهر بود که تلفات و خسارتهای زیادی برجای نهاد.»(روزنامه كيهان، 2/5/1358) اینها متقابلاً موجب نگرانی ایران از به خطر افتادن منافع خود در منطقه و تحریک و تشویق مخالفان انقلاب اسلامی به حرکت ضد انقلابی در ایران میشد.
در روز ۱۳ آبان ۱۳۵۸ گروهی از دانشجویان چهار دانشگاه تهران که خود را «دانشجویان مسلمان پیرو خط امام(ره)» مینامیدند، سفارت ایالات متحده آمریکا در تهران را اشغال کردند و دیپلماتهای حاضر در ساختمان را به گروگان گرفتند. این اقدام چند روز پس از آن صورت گرفت که آخرین شاه ایران بعد از مدتی سرگردانی در کشورهای مختلف سرانجام به آمریکا رفت. این موضوع باعث خشم دانشجویان مسلمانی شد که از فردای انقلاب در پی محاکمه شاه بودند. اینچنین بود که آنان تصمیم گرفتند در جریان برگزاری راهپیمایی به مناسبت سالروز کشتار دانشآموزان در سال ۱۳۵۷ که به عنوان روز دانشآموز شناخته میشد، سفارت ایالات متحده را تسخیر کنند. در پی اقدام به اشغال سفارت -لانه جاسوسی-، افراد سفارت برای جلوگیری از ورود تظاهرکنندگان به داخل سفارت شروع به پرتاب گاز اشک‌آور کرده‌اند. یکی از مسئولان کمیته در مورد اینکه چه اقدامی برای خارج کردن مسالمت آمیز افراد اشغالگر انجام داده یا خواهید داد، گفت: در پی این ماجرای تأسف بار ابتدا ما تصمیم گرفتیم چند تن از برادران پاسدارمان را بدون سلاح داخل سفارت بفرستیم تا با مذاکره از راه مسالمت‌آمیز مهاجمان را وادار به خروج از داخل سفارت کنیم، ولی نظر به اینکه ورود بدون اجازه به داخل سفارت ممکن نیست، این اقدام عملی نشد.»
فردای آن روز روزنامه‌ها پر بود از گزارش‌های اختصاصی از اشغال سفارت آمریکا. موضوعی که حالا به بزرگ‌ترین بحران در روابط ایران و آمریکا تبدیل شده بود. امام(ره) به مناسبت ۱۳ آبان پیامی داده بود که در آن آمده بود: «بر دانشآموزان، دانشگاهیان، محصلین علوم دینیه است که با قدرت تمام حملات خود را علیه آمریکا و اسرائیل(رژيم صهيونيستي) گسترش داده تا آمریکا را وادار به استرداد این شاه مخلوع جنایتکار نمایند.» پیامی که مطلع نخستین اطلاعیه دانشجویان مسلمان پیرو خط امام(ره) شد. آنان در این اطلاعیه با اعلام اینکه «انقلاب ایران موقعیت آمریکا را در ابعاد سیاسی، اقتصادی و راهبردي در منطقه برهم زده است»، افزودند: «ما دانشجویان مسلمان پیرو خط امام خمینی(ره) ضمن دفاع از موضع قاطعانه امام(ره) در مقابل آمریکای جهان‌خوار به منظور اعتراض به دسیسه‌های امپریالیستی و صهیونیستی سفارت جاسوسی آمریکا در تهران را به تصرف درآورده‌ایم تا اعتراض خویش را به گوش جهانیان برسانیم.»
محسن میردامای، یکی از دانشجويان پيرو خط امام(ره) كه اقدام به اشغال سفارت آمریکا در تهران نمود، با اشاره به این وضعیت نابسامان کشور اظهار داشت: «شواهد و قراینی در دست داشتیم که این موضع طبیعی نیست. این احساس در بین دانشجویان وجود داشت که این کارها باید از جایی هدایت شود و این تصور به طور جدی در بین دوستان وجود داشت که این کارها به نحوی مستقیم یا غیر مستقیم بهوسیله آمریکا هدایت میشود. به این دلیل بود که بحث اشغال سفارت آمریکا پیش آمد، به عنوان مرکزی که اگر اشغال شود، کل توطئهها از بین خواهد رفت.(ستوده و كاوياني، 1379 : صص 34-20)
آغاز تحريمهاي آمريكا
تجربه مبتنی بر تحریم ایران از سوی غرب و بهویژه آمریکا، در پیروزی انقلاب و در سال 1357 رخ داد. تحریم صنعت نفت در این مقطع از طریق فراخواندن کارشناسان خارجی و عدم تأمین قطعات زیر ساخت این صنعت و نیز تخلیه کلیه اطلاعات کشف منابع جدید نفتی آغاز شد، بهگونه‌ای که صادرات روزانه 4 میلیون بشکه نفت قبل از انقلاب به یک باره به زیر 1 میلیون بشکه نفت رسید. این امر ناگهانی باعث کاهش عرضه و متعاقباً افزایش قیمت نفت از 12 دلار به مرز 34 دلار شد که در این بین جمهوری اسلامی با به دست گرفتن «ابتکار عمل» یعنی فروش نفت 30 دلاری، بازارهای جدیدی را به روی خود گشود و در آن شرایط بسیار سخت از این بحران جان سالم به در برد. به طورکلی تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران را می‌توان به 6 دوره اصلی تقسیم بندی نمود که هر یک دارای ویژگی‌های خاص خود ميباشند، اما فقط دو دوره از اين تحريمها در دوران دفاع مقدس واقع شده است.
1) دوره گروگانگيري(1979-1981)
2) دوره جنگ عراق عليه ايران(1981-1988)
منبع: مواضع آمریکا در جنگ تحمیلی، عسگری، شاداب، 1393، ایران سبز، تهران
انتهای مطلب
