دفاع از آبادان در سال اول جنگ تحميلي
روز بیستم مهرماه: ادامه خطر سقوط خرمشهر و آبادان
پس از عبور نیروهای دشمن از رودخانۀ کارون، نخستين واكنش برای عقب راندن یا محدود کردن تهاجم آنها در منطقة سرپل شرق کارون توسط تکاوران دریایی انجام گرفت و در ساعت 4:00 صبح امروز یک تیم شناسایی تکاوران به منطقة سرپل اعزام شد. این تیم از طریق شادگان به منطقة سرپل نزدیک گردید و وضعیت را بررسی کرد و گزارش داد که در محور شادگان فعالیتی از دشمن مشاهده نمیشود، اما نیروهای دشمن به سمت جنوب و کرانة بهمنشير در حرکتاند.
امروز اولین واحد تقویتی که یک یگان تکاور دریایی بود، از پادگان منجیل به خوزستان رسید و در ساعت 12:00 به مدافعان خرمشهر ملحق گردید.
امروز یک ستاد عملیات جدید در بندر امام خمینی تشکیل گردید. این ستاد دوتیم شناسایی را که هر تیم متشکل از 2 نفر بود، برای شناسایی منطقهی سرپل دشمن به محل اعزام کرد. نتیجة شناسایی آنها چنین بود که جادة ماهشهر- آبادان تا ساعت 21:00 دیروز (هنگام شناسایی) باز بوده و جادة آبادان- اهواز در کنترل کامل دشمن قرار داشته است و حدود یک گردان تانک و یک گردان مکانیزة دشمن وارد منطقة سرپل شده است. در ضمن، نیروهای عراقی سرگرم تقویت خود در منطقة سرپل میباشند.
اولین واكنش جدی ستاد مشترک ارتش این بود که از نیروی زمینی خواست به لشكر92 زرهی دستور دهد با پشتیبانی نیروی هوایی و هوانیروز به سرعت درمنطقة سرپل به دشمن حمله کند و نیروهای دشمن را از شرق کارون عقب براند، اما این لشکر در وضعیتی قرار داشت که در خلال 20 روز گذشته نتوانسته بود حتی یگان کوچکی را به خارج ازمنطقة اهواز اعزام کند ومسافت زیادی نیز از خط مرز عقب نشینی کرده بود.
در این مدت ضمن رزم نابرابر بخش مهمی ازتوان رزمی اولیه خود را نیز از دست داده بود، در چنین موقعیتی چگونه میتوانست حتی یک دستة رزمی با یک قبضه توپ از منطقة نبرد حساس اهواز برداشت کند. در ضمن، با وجود تهدید، عبور واحد دیگری از دشمن در جنوب اهواز از رودخانة کارون که قریب الوقوع به نظر میرسید، امکان نداشت که حتی یک دستة پیاده برای دیدهبانی به شرق کارون اعزام کند.
واقع امر این بود که افرادی از میان مسئولان امور جنگ هنوز قدرت برتر عراق را احساس نکرده و تصور مي‌كردند که يگان‌های موجود در جنوب میتوانند از عهدة تهاجم ارتش عراق برآیند. براساس همین تصور بود که حملة لشکر21 پیاده در 23 مهرماه درغرب دزفول برنامهریزی و اجرا گردید که منجر به موفقيت نشد، با اين حال سرپل همچنان محفوظ ماند و به تدريج توسعه يافت.
جریان عبور نیروهای دشمن از کارون و محاصرة آبادان نگرانی و اضراب ویژهای در میان مقامات مسئول و ملت ایران ایجاد کرد. حجت‌الاسلام جمی امام جمعة آبادان به دفتر ریاست مجلس شورای اسلامی تلگراف زد و وضعیت بحرانی خرمشهر و آبادان را به اطلاع ایشان رساند.
درساعت 10:35 امروز، بالگردهای هجومی هوانیروز به منطقة سرپل حمله کردند، ولی نتیجة مؤثری حاصل نشد. بنابراین، نیروهای زمینی دشمن به سمت آبادان پیشروی خود را ادامه دادند.
در این روز آتش‌های پشتیبانی دشمن از 3 جهت (شمال، جنوب و غرب) روی خرمشهر و آبادان اجرا گردید و تلفات و خسارات سنگینی وارد کرد.
نیروهای مدافع با تلاش کم‌نظیر نبرد را ادامه دادند و حتی مواقعی نیز در حدود مقدورات خود در نقاطی از منطقة نبرد به نیروهای دشمن یورش بردند و تلفاتی برآنها وارد کردند و گاه موفق به گرفتن اسیر هم شدند، اما این اقدامات ضعیفتر از آن بود که بتواند دشمن را عقب براند یا نابود سازد.
اولین یگان تقویتی که از لشكر92 زرهی برای منطقة عملیات خرمشهر اعزام شد، یک دسته خمپاره انداز 120 م‌م و 50 نفر خدمة آرپی‌جی7 بود که از طریق جادة اهواز- سربندر ماهشهر به آبادان و خرمشهر اعزام گردید.
قرارگاه مقدم جنوب به لشكر92 زرهی دستور داد با همکاری سپاه پاسداران، نیروهای مردمی را بسیج کند و برای پوشش کرانة شرقی کارون به جنوب اهواز از آنان استفاده نمايد تا از تکرار واقعة شمال آبادان جلوگیری شود.
در حالی که ساعت به ساعت خطر اشغال قسمتهای وسیعی از خوزستان احساس میشد و در منطقة دزفول احتمال عبور يگان‌های دشمن از رودخانة کرخه و اشغال اندیمشک زیاد شده بود، فعالیتهای دشمنان داخلی ایران نیز تشدید شده و جنگ داخلی در کردستان همچنان ادامه داشت و مانع از آن بود که نیروی زمینی ارتش بتواند نیروهای درگیر درکردستان را به خوزستان روانه کند.
اولین یگان تقویتی نیروی زمینی که یک آتشبار105 م‌م بود، امروز با هواپیما از مشهد به اهواز حمل شد تا از طریق اهواز- سربندر به آبادان یا ماهشهر اعزام گردد.
امروز يگان‌های دشمن موفق شدند در غرب خرمشهر منطقة پل نو را تصرف کنند و یا توجه به تقویت مستمر نیروهای دشمن که سرپل شرق کارون را اشغال کرده بودند، نگرانی دربارة این منطقه ساعت به ساعت افزایش مییافت.
تحت شرایطی که نیروهای دشمن به پیشروی به سمت جنوب برای وصول به کرانة شمالی رودخانة بهمنشير و قطع تنها محور مواصلای باقی ماندة ماهشهر- آبادان ادامه میدادند و لحظه به لحظه مسئله اشغال آبادان، که خود به خود امکان سقوط خرمشهر را نیز فراهم مي‌كرد، نزدیکتر میشد. (57)
با یورش هوانیروز و نیروهای خودی به دشمن در شرق کارون از 32 دستگاه تانک دشمن که از رودخانة کارون عبور کرده بودند، 17 دستگاه آن منهدم و هم‌چنین یک دستگاه کامیون حامل مهمات دشمن به آتش کشیده شد و با تلاش نیروهای خودی در منطقة سلمانیه دشمن به عقب رانده شد.
برابر اعلام نیروی دریایی:
«- نقل و انتقالات دشمن روبه‌روی خسروآباد آبادان در جنوب اروند ادامه داشت.
– گلوله باران خرمشهر و آبادان تا ساعت گزارش، ادامه داشت.
– جادة آبادان- بندر امام خمینی در اختیار قوای خودی است.» (58)
برابر اعلام هوانیروز، امروز یک فروند بالگرد کبری در آبادان مورد اصابت گلوله دشمن واقع و سقوط نمود، ولی خلبانان آن سالم هستند. (59)
درساعت 6:00 امروز، 3 فروند هواپیمای فانتوم به منظور انهدام نیروهای دشمن به منطقه سلمانیه دارخوین اعزام گردیدند. (60)
اطلاعیه شماره 179 ستاد مشترک ارتش؛ از مردم خواست تجهیزات نظامی تصرف شده از پادگانها، در روزهای پیروزی انقلاب را تحویل دهند. (61)
پیام حضرت امام درخصوص وظایف و اختیارات شورای عالی دفاع امروز صادر شد. (62)
رادیو آمریکا، نیویورک تایمز:
«گرچه به نظر می‌رسد نیروهای عراق درجنگ با ایران به پیروزیهایی دست یافتهاند، اما جنگی که در اطراف شهر بندری خرمشهر و شط العرب جریان دارد، نشان می‌دهد که ایرانیان با وجود بی‌نظمی در سازماندهی، برای هر وجب خاکشان به مبارزه برخاستهاند. حتی اگر عراقیها کنترل خرمشهر را به دست آورند، تا زمانی که جنگ ادامه دارد، ایرانیان نخواهند گذاشت عراق از شط‌العرب به‌عنوان راهی برای دسترسی به خلیج فارس استفاده کند.» (63)
خبرگزاری رویتر به نقل از روزنامه گاردین:
«در حالی که غرب نگران آیندة عرضه نفت است، در جمهوری اسلامی ایران «مکتب شهادت» ارج نهاده میشود. شهادت عامل مؤثری در خنثی کردن حملات عراق بوده است. جنگ ظرفیت منضبط بودن را در ایرانیها آشکارکرد و مدافعان خرمشهر، صحت شعار «توپ، تانک، مسلسل دیگر اثر ندارد» را که در زمان شاه فریاد میزدند، ثابت کردهاند. (64)
رادیو کلن:
19نفر از نیروهای دشمن در مرز شلمچه اسیر شدند. (65)
منبع: دفـاع از آبادان ، صادقي گويا ، نجاتعلي ، 1391، ایران سبز، تهران.
انتهای مطلب
