1. برآورد وضعیت و استعداد نیروهای طرفین
برای طرحریزی عملیات، لزوم شناسایی کامل از منطقه به منظور تعیین استعداد، گسترش، ماهیت و هویت دشمن مورد توجه قرار گرفت. با اعزام گشتی‌های شناسایی رزمی و اجرای دستبردها و کمین‌ها، انجام شناسایی توسط فرماندهان و عناصر ستاد رده‌های بالا، تخلیۀ اطلاعاتی نیروهای دشمن که به وسیلۀ گروه تک هوانیروز به اسارت درآمده بودند، تفسیر عکس‌های هوایی دریافتی از نهاجا و بالأخره اطلاعات دریافتی از ردۀ بالاتر سرانجام اطلاعات قابل قبولی از وضعیت دشمن به دست آمد.
الف– استعداد نیروهای دشمن
در اوایل شهریورماه 1360 استعداد یگان‌های متجاوز در شرق کارون حدود یک لشکر تقویت شده برآورد شد. این یگان‌ها عبارت بودند از:
- تیپ‌های 6 زرهی و 8 مکانیزه و گردان شناسایی صلاح‌الدین از لشکر3 زرهی.
- دو گردان پیاده از تیپ‌های 44 و 49 پیاده.
- یک گردان نیروی مخصوص از تیپ31 و یک گردان کماندو از تیپ نیروهای ویژه.
- عناصری از نیروهای جیش‌الشعبی.
(مجموعاً حدود 13 گردان مانوری که با آتش شش گردان توپخانه، از کالیبرهای مختلف پشتیبانی می‌شدند).
علاوه بر این، نیروهای مذکور می‌توانستند با استفاده از پلهای نصب شده بر روی رودخانۀ کارون در "مارد (قصبه)" و "حفار"، به وسیلۀ ده گردان زرهی و پیاده مکانیزه، در فاصلۀ زمانی بسیار کمی، از غرب کارون تقویت شوند.
ب– استعداد نیروهای خودی
(1) یگان‌های لشکر77
– تیپ1 شامل دو گردان پیاده (136 و 163)
– تیپ2 شامل سه گردان پیاده (122، 129 و 153)
– تیپ3 شامل چهار گردان پیاده (110، 134، 148 و 104)
– دو گردان تانک (246 و 291)
– یک گردان سوار زرهی (214)
– توپخانۀ لشــکر شــامل پنج گردان توپخانۀ صحرایی (گردان‌های 315، 368، 383 توپخانه 105 م‌م – گردان815 مختلط توپخانه ( 155م‌م خودکششی و 105م‌م) – گردان370 توپخانۀ 155م‌م کششی و یک گردان توپخانۀ پدافند هوایی (398 پدافند هوایی23م‌م).
(2) یگان‌های مأمور به لشکر77
– دو گردان تانک از لشکر92 زرهی ( 256 و 207) که گردان 207 تانک، به علت ورود دیرهنگام به منطقه به کار گرفته نشد.
– یک گردان تانک از لشکر16 زرهی (251)
– گروه رزمی37 زرهی مستقر در منطقه
– یک گردان امداد از ژاندارمری خوزستان (107)
– حدود دو گردان توپخانه از کالیبرهای مختلف، از گروه‌های 22 و 44، 11 توپخانه.
(این یگان‌های توپخانه، عمدتاً از گردان‌های341، 333 و 387 گروه22، گردان389(-) از گروه44، عناصری از گردان376 توپخانۀ کاتیوشای گروه11 تشکیل شده بودند).
با مقایسۀ نیروهای موردنیاز برآوردشده از سوی رکن سوم لشکر (26 گردان مانوری شامل 8 گردان پیاده، 10 گردان تانک، 6 گردان مکانیزه و 2 گردان سوار زرهی) و نیروهای موجود (16 گردان مانوری شامل 9 گردان پیاده، 6 گردان تانک و یک گردان سوار زرهی)، ملاحظه می‌شود که نیاز لشکر حداقل 10 گردان، آن هم از نوع مکانیزه و زرهی بود تا در منطقۀ باز جنوب بتواند از انعطاف، تحرک و آتش مناسب آنها در تضمین موفقیت‌آمیز عملیات بهره گیرد. برای حل کمبود نیروهای مانوری، بنا شد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تعداد 10 گردان پیاده سبک به استعداد هر گردان280 نفر به منطقه اعزام کند و تا تاریخ 22 شهریورماه60 در کنترل عملیاتی لشکر77 قرار دهد، تا ضمن دریافت آموزش‌های لازم، امکان ادغام آنها در یگان‌های لشکر فراهم شود و همچنین، یک گروه تک هوانیروز به استعداد هفت فروند بالگرد کبری و دو فروند بالگرد214 به منظور خنثی ساختن برتری آتش یگان‌های زرهی و جلوگیری از جولان تانک‌های دشمن، در اختیار لشکر قرار گیرد که بموقع عملی شد.
2. راه کار انتخابی
تک با سه یگان عمده به سه هدف تعیین شده: "هدف الف (پل حفار)"، "هدف ب (پل قصبه)" و "خط سبز (جادۀ ماهشهر- آبادان)".
این راهکار به دلیل انجام احاطه از دو جناح، فرصت عقب‌نشینی یا تقویت را به دشمن نمی‌داد. ضمن اینکه در آن آزادسازی محور ماهشهر ـ آبادان نیز در نظر گرفته شده بود و به نیروهای دشمن مستقر در این محور اجازۀ تقویت دو محور دیگر را نمی‌داد.
منبع: توپخانه در عملیات های آفندی و ویژه ، سرتیپ دوم توپخانۀ ستاد محمد نجفی‌راشد، 1397، ایران سبز، تهران
انتهای مطلب
