عملیات پدافندی اروند(30)

به عرض می­رسانم همان‌طور که اطلاع دارید، گردان یکم تکاوران بوشهر از بدو شروع عملیات حتی از چندین وقت جلوتر تا مورخه 22/7/59 در عملیات خرمشهر شرکت کرده و در تاریخ فوق به علت دادن تلفات زیاد، آمادگی خود را از دست داده و در نتیجه، اجباراً با گردان منجیل جایگزین و جهت استراحت 15 روزه به بندر امام خمینی اعزام گردیده­اند. من فرمانده گردان به اردوگاه استراحت نرفته و همکاری خود را در منطقه عملیات با سایر یگان‌ها و ستاد عملیات خوب شروع کردم. لازم به توضیح است از گردان سه نفر افسر: سرگرد آموزش و عملیات، سرگرد سارنگ، فرمانده گروهان پشتیبانی رزمی، ستوان اکبر ساحلی و فرمانده دسته­ خمپاره‌انداز، به اضافه­ 4 قبضه 106 با خدمه و 6 قبضه خمپاره‌انداز 81 م‌م با خدمه در منطقه باقیمانده و تا به حال نیز انجام وظیفه می­نمایند. از مورخه 28/7/59 به فرماندهی منطقه­ سوم دریایی تعیین شدم. در همان زمان، به فرماندهی عملیات خرمشهر نیز تعیین شدم. با توجه به اینکه اجرای دو شغل آن هم در این زمان، مشکلات زیادی دارد، مع‌هذا تا مورخه 4/8/59 انجام وظیفه نمودم. شرح عملیات چنین از عرض می­گذرد:

1- با توجه به تعداد یگان‌های شرکت کننده در عملیات خرمشهر، همچنین ناهماهنگی موجود و بی‌توجهی‌های پرسنل به دستورات به انگیزه­ عدم تشکیل سازمان نظامیگری و عدم علاقه­ پرسنل به جنگ خواسته‌های حق و ناحق پرسنل که برآوردن آن مقدور نیست، گاهی نیروهای اعزامی به منطقه از وضع جنگ و منطقه­ جنگی که عموماً در اولین برخورد در روحیه­ آنان تأثیرش را می‌گذاشتو علاوه بر اینکه مثمر ثمر نمی‌باشند، وبال گردن هم هستند، مع­هذا با کلیه­ امکانات موجود تا مورخه 4/8/59در شهر خرمشهر مقاومت نمودم و در ساعت 4:20 مورخه فوق با کسب اجازه از فرمانده و ستاد و منطقه عملیات، نیروهای خود را به پشت جبهه منتقل داده و در آنجا موضع دفاعی اشغال نمودند. انگیزه­ تعیین موضع بیشتر ترک محل وسیله‌ یگان‌های شرکت‌کننده در عملیات، حدود 85% پرسنل بوده است، که این عمل در اثر شدت محاصره شدن خرمشهربه وسیله­ نیروهای عراقی بوده است.

2- در مورخه­ — تعداد قریب به 400 نفر از کمیته‌های 12 گانه‌ تهران ساعت  4:20 وارد منطقه­ عملیات شدند. از مجموع فوق نزدیک 200 نفر در عملیات شرکت کردند که بقیه از رفتن به جبهه به عناوینی خوددداری نمودند. پرسنل شرکت‌کننده در ساعت بعداز ظهر همان روز به 80 الی 100 نفر رسید، که بقیه گویا منطقه را ترک کردند، بدون اینکه مجوزی از کسی داشته باشند. در مورخه‌ 3/8/59 فقط حدود 16 نفر از این پرسنل در منطقه باقیمانده بودند.

3- تعداد 140 نفر از پرسنل هوانیروز به فرماندهی سروان پازوکی در اختیار این یگان قرار گرفت، که افسر فوق تا 24 ساعت حتی در محل حاضر نشد و یگان پس از حرکت در عملیات صبحگاهی تا صبح تقریباً همگی منطقه را ترک نمودند. ناگفته نماند تعداد محدودی شاید حدود ده نفر به مدت 3 روز در عملیات بودند.

4- نیروهای دیگر مانند گروههای سربازی، ژاندارمری، شهربانی، تکاور نیز به ترتیب حدود 80% پرسنل آنها قبل از موعد مقرر بدون کسب مجوز منطقه را خالی کرده بودند.

5- گروه‌هایی مانند گروه‌های الله اکبر، بسیج، فدایی امام، گروه خلخالی و غیره که تعدادشان خیلی زیاد است، هر یک بدون هماهنگی در عملیات وارد و بدون هماهنگی خارج شدند. مهم‌تر از همه پرسنل به هیچ وجه با ساز و برگ موجود حاضر به مقابله و رودررویی با دشمن نبوده و با صحبت‌های خود روحیه دیگران را تضعیف می­نمودند. در نتیجه، همه­ پرسنل منطقه را ترک و جبهه را خالی می­نمایندو الباقی پرسنل نیز در خانه­ها اجتماع نموده و از شرکت در هر نوع عملیات خودداری می­نمایند و یا در مسجد اجتماع نموده و به مصرف خوار و بار مشغولند و هر بار عملیاتی از آنها خواسته شود اظهار خستگی یا همان حرف­های بی سر و ته که با ژ3 نمی‌شود با تانک جنگید و چرا تانک و توپخانه نمی­آورند و شماها خائن هستید و می­خواهید جوان­ها بیخود کشته شوند، چرا در حکومت نظامی در آبادان آن همه تانک بود ولی حالا نیست و سایر چیزها، با توجه به مراتب فوق و اینکه من هیچ­گونه یگان رزمی سازمانی ندارم مقرر فرمایید:

الف- افسر دیگری به فرماندهی عملیات خرمشهر تعیین و در مورد عملیات از وی خواسته شود در مورد جابه‌جایی افسرانی که در بدو عملیات در منطقه اقدام و ابلاغ فرمایید.

فرمانده منطقه سوم دریایی ـ ناخدا سوم صمدی

*****

بازگشت به 342- 3/8/59

به استناد امریه­ بازگشتی فوق نزاجا مد عملیات، برابر اعلام سماجا 3 مرکز فرماندهی و اطلاعات واصله از استراق یگان‌های عراقی حاکی است که دشمن حرکت یگان‌های خودی را که از طریق رودخانه‌های بهمنشیر و خرمشهر  انجام می­شود و استفاده از گد 322 توپخانه از گروه22 در فاصله­ بین آبادان و خرمشهر را کشف کرده است. مراتب جهت آگاهی و هرگونه اقدام مقتضی مجدداً ابلاغ می­گردد.

*****

برابر اعلام نزاجا، امکانات پشتیبانی آذوقه و مهمات یگان‌های مستقر در آبادان و خرمشهر فقط از طریق آبراه بهمنشیر به وسیله­ هاورکرافت میّسر است. بنابراین، هرگونه نقل و انتقال نیروها و نهادهای انقلابی به خرمشهر از طریق بوشهر یا بندر امام خمینی به وسیله­ موتور لنج‌های معمولی انجام گرفته، تا نداجا همچنان به پشتیبانی در صحنه­ نبرد ادامه دهد. مراتب را در محل به استحضار جانشین سماجا برسانید.

سرهنگ ستاد حسینی

*****

1- با توجه به حمله­ شدید اخیر دشمن به منطقه خونین شهر و آبادان و تصرف قسمت‌های زیادی از خونین‌شهر، چنین برآورد می­شود که دشمن با در دست داشتن قسمتی از خونین شهر و قرار دادن آبادان زیر آتش شدید بتواند شهر آبادان و خونین شهر را تصرف و تلاش خود را برای تصرف بنادر امام خمینی و ماهشهر ادامه دهد.

2- عدم تیراندازی دشمن به منابع حیاتی شهر مانند پالایشگاه­ها و منابع سوخت مؤید این نظریه است که دشمن از تصرف شهرهای آبادان و خونین ‌شهر اطمینان حاصل نموده است و می‌خواهد منابع مذکور را برای استفاده آتی حفظ نماید.

3- تلاش برای حفظ شهرهای آبادان، خونین ‌شهر، بندر امام خمینی و ماهشهر و اتخاذ تصمیم در مورد تخریب یا عدم تخریب منابع حیاتی در صورت موفقیت دشمن نسبت به تصرف آنها از مسائلی است که ضرورت دارد ابتدا در شورای فرماندهان  مطرح و پس از انجام هماهنگی لازم به شورای عالی دفاع ارائه گردد.

4- با نگرش به مراتب فوق، پیشنهاد می­شود شورای فرماندهان هرچه زودتر در هر محلی که صلاح می­دانند تشکیل گردد.

سرهنگ هاشمی‌روان

*****

در اجرای دستور تلفنی مورخه 7/8/59 تیمسار جانشین ستاد مشترک، خواهشمند است دستور فرمایید سریعاً یک «آتشبار105م‌م»  و یک «آتشبار130م‌م» دو عراده کاتیوشا با پرسنل و وسایل و تجهیزات ماهشهر، زیر امر فرماندهی منطقه­ عملیات اروند (سرکار فروزان) قرار داده و نتیجه را اعلام فرمایند.

رئیس اداره سوم  ـ سرهنگ ستاد معینی

*****

وضعیت عملیاتی آبادان خرمشهر در روز 3/8/59

1- نیروهای دشمن:

الف- در جبهه خرمشهر تأمین شهر را با آتش در کنترل دارد. ورودی پل خرمشهر را با آتش تانک پوشانده است و نیروهای پیاده نیروی مخصوص به سه‌چهارم منازل مسکونی خرمشهر رخنه کرده و با آتش خود اجازه فعالیت به نیروهای خودی نمی­دهد.

ب- جبهه آبادان: دشمن در اثر اجرای آتش تهیه و هجوم نیروهای اعزامی از ستاد عملیات اروند ابتدا مبادرت به جوابگویی و حمله متقابل نمود، ولی نیروهای خودی تا قبل از ظهر به نیروهای دشمن یورش برده ولی به علت عدم تدارکات از بعدازظهر خسته شده و توان رزمی خود را از دست دادند و تنها قادر به ادامه پیشروی نبودند، بلکه در اثر آتش شدید دشمن، ابتدا مبادرت به مقاومت و به تدریج عقب نشینی نمودند.

2-نیروی هوایی خودی:

الف-جبهه­ خرمشهر تعدادی حدود 100 نفر از نیروهای خودی در جنوب خیابان چهل متری و درب گمرک در محاصره می‌باشند و مدت 24 ساعت است امکان رساندن آذوقه و مهمات برای آنها وجود ندارد. نیروهای اعزامی از تهران و ارگانهای مختلف در بدو ورود با علاقه مندی کامل به جبهه اعزام ولی فقط می‌توانند 24ساعت مقاومت نموده و بدون نتیجه جبهه را ترک و تقاضای مراجعت می­نمایند. فقط تعدادی از تکاوران ژاندارمری، دانشجویان دانشکده افسری در جبهه‌ها باقی می‌مانند، اکثر مجروح و شهید شدند. جبهه آبادان صبح امروز برابر دستور عملیاتی ستاد اروند تکِ نیروهای خودی در تمام جبهه­ها آغاز ولی بعدازظهر موفقیت اولیه صبح متوقف شد و نیروهای خودی خسته و فرسوده شدند و مبادرت به عقب نشینی نموده­اند. از نیروهای اعزامی از ماهشهر به علت قطع ارتباط اطلاعی در دست نیست. نیروی هوایی فعالیت چندانی نداشت و هلی­کوپترها فعالیت کمی داشتند. تعداد شهید و مجروح به علت ازدیاد قابل شمارش نیست و هنوز آمار دقیقی در دست نیست. یگان‌ها به علت کثرت زیاد باقی ماندن در جبهه خسته و روحیه خود را از دست داده­اند و قابل کنترل نیستند و از فرماندهان خود حرف شنوی ندارند. نتیجه­ عدم پشتیبانی کامل فرسودگی پرسنل، پایین بودن روحیه، عدم برابری نیروها، عدم تجانس نیروهای اعزامی از ارگانهای انقلابی. ادامه نبرد جز شهید و مجروح نتیجه­ای ندارد و چنانچه مقامات کشوری به فکر اساسی نباشند، می­توان گفت کلیه نیروها نابود خواهند شد، ولی آبادان و خرمشهر نجات داده نخواهند شد.

ستاد اروند

منبع: عملیات پدافندی اروند، سید یعقوب حسینی،1397، ایران سبز، تهران