فرزندان ایران اسلامی، امروز و هر روز دیگر به خود می‌بالند که در تمام سال‌های عزت و حماسه، حتی به اندازه یک بند انگشت از خاک وطن را در اختیار دشمن باقی نگذاشتند و امروز جغرافیای ایران اسلامی، همان جغرافیای پیش از تجاوز بعثی‌ها است. این اتفاق مبارک در حالی رخ داد که دست کم طی 200 سال گذشته، ایران، بخش‌هایی از خاکش را در شمال، جنوب، شرق و غرب از دست داد. و هنوز اندوه قرارداد ترکمن‌چای و… بر سینه این مردم سنگینی می‌کند.
سرزمینی که حضور نیروهای روسی و انگلیسی را در جنوب و شمال شاهد بوده، مردمانش در برابر ارتش بعث عراق و در واقع عصاره ارتش‌های شرق و غرب، سرافرازانه ایستادگی کردند و مانع از موفقیت دشمن شدند؛ اگر چه در این دفاع، همه نیروهای نظامی و مردمی حضور داشتند. اما آنچه که عامل موفقیت شد، وحدت کلمه و تابعیت از ولایت بود.
پدافند هوایی، به‌عنوان سازمان نظامی تأثیرگذاری که در سال‌های دفاع مقدس، در مجموعه نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران قرار داشت، همواره منادی وحدت بین نیروهای ارتش اسلام بود. همچنان که وحدت ارتش و سپاه در حوزه پدافند هوایی منجر به ساقط کردن میگ-25 عراقی بر فراز آسمان اصفهان شد.
این سازمان نظامی، از طریق ایستگاه‌های راداری و با بهره‌گیری از هواپیماهای طرح پدافندی، سایت‌های موشکی زمین‌به‌هوا، آتشبارهای توپخانه‌ای زمین‌به‌هوا، دید‌بان‌های اکتشاف هوایی و… وظایفی همچون کشف، شناسایی، رهگیری، درگیری و انهدام هواگردهای دشمن را بر عهده داشته و دارد.
اقدامات پدافند هوایی بر اساس شرح وظایف و نوع مأموریتِ در نظر گرفته شده، به‌گونه‌ای است که می‌توان گفت هیچ عملیاتی در سال‌های دفاع مقدس، بدون حضور مستقیم و یا غیر مستقیم پدافند هوایی برگزار نشد؛ زیرا تمام مناطق عملیات‌های دفاع مقدس، تحت پوشش رادارهای پدافند هوایی بود. کارکنان پدافند هوایی با رصد دائمی آسمان و انجام کشف، شناسایی، رهگیری، درگیری و انهدام، آسمانی امن را برای پیشروی نیروهای خودی در سطح فراهم کردند. شبکه فرماندهی و واپایش پدافند هوایی در این عملیات از آزمونی سخت گذر کرد؛ زیرا با توجه به اختیارات شبکه فرماندهی و واپایش برای انتخاب دفاع هواپایه و یا دفاع زمین‌پایه، هر اشتباهی منجر به کاهش بهره عملیاتی در جبهه خودی و موفقیت هواگرد دشمن می‌شد. شبکه فرماندهی و واپایش پدافند هوایی با انتخاب هوشمندانه دفاع هواپایه در برابر هواگردهای متجاوز عراقی و صدور دستور پروازهای اسکرامبل، مانع از موفقیت هواگردهای عراقی شدند.
در روزهای منتهی به عملیات آزادسازی سوسنگرد، هم‌زمان با اجرای عملیات- و پس از آزادسازی سوسنگرد- تعداد زیادی پرواز هواپیماهای نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در منطقه درگیری و مناطق نزدیک به آن به ثبت رسیده است. هدایت کلیه پروازهای طرح پدافندی انجام شده توسط هواپیماهای جنگنده از لحظه برخاستن از روی خط پرواز تا لحظه مشاهده هواگرد دشمن توسط خلبان خودی، هدایت هواپیماهای سوخت‌رسان جهت سوخت‌گیری هوایی و… توسط افسر واپایش شکاری مستقر در ایستگاه رادار انجام شد. در همین روزها مراکز پشتیبانی مستقیم هوایی (dasc*)های راهکنشی هوایی در مناطق مختلف کشور نظیر: کرخه، اهواز، ماهشهر، کرمانشاه، ارومیه و… تشکیل شد.
ذکر سه نکته درباره این پروازها لازم است. نخست اینکه در این پروازها تعدادی از خلبانان سرافراز نیروی هوایی برای همیشه آسمانی شده، به شهادت رسیدند. نکته دیگر اینکه نامساعد بودن شرایط جوی در آن روزها هم نتوانست مانع از تحقق اراده پولادین فرزندان ایران اسلامی در نیروی هوایی و پدافند هوایی شود. نکته سوم هماهنگی و وحدت‌رویه در بین کارکنان آفندی و پدافندهوایی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران بود که در هر نبردی از عوامل اصلی موفقیت محسوب می‌شود.
ایستگاه‌های رادری دزفول و بهبهان با ارائه اطلاعات صحیح (نظیر سمت، برد، ارتفاع و سرعت هواگرد متجاوز عراقی) و واپایش فضای نبرد، به‌عنوان بخشی از شبکه فرماندهی و واپایش به انجام وظیفه مشغول بودند. گروه پدافند هوایی دزفول نیز به‌خوبی از عهده وظایف محوله برآمد. این گروه پدافندی به سایت‌های هاوک 1 ( مستقر در سه راهی دهلران)، هاوک 2 (مستقر در در جاده بن‌جعفر)، مأموریت آمادگی کامل و مراقبت از فضای نبرد را ابلاغ کرد تا مانع از حمله‌های احتمالی نیروی هوایی عراق از مسیرهای فرعی و در نتیجه غافلگیری احتمالی نیروهای خودی در سطح شود. ضمن اینکه سایت هاوک 3- سد «علی‌کله»- نیز مأموریت پشتیبانی از دو سایت هاوک فوق را برعهده داشت.1
حضور کارکنان نیروی هوایی و پدافند هوایی به‌عنوان رزمنده در سوسنگرد
علاوه بر انجام وظیفه سازمانی پدافند هوایی عملیات آزادسازی سوسنگرد، تعدادی از کارکنان پدافندهوایی که در آن زمان، دانشجوی دانشگاه افسری2 بودند، در مناطق مختلف استان خوزستان (نظیر خرمشهر، آبادان و…) به دفاع مشغول بودند.3 در کنار این افراد، نیروهای داوطلب از پدافند هوایی نیز حضور داشتند. این افراد همراه با سایر کارکنان نیروی هوایی، به‌عنوان رزمنده در سوسنگرد حضور داشته، به دفاع از شهر پرداختند. مقام معظم رهبری در خصوص افراد رزمنده داخل شهر سوسنگرد می‌فرمایند: «داخل سوسنگرد تقریباً کسی را نداشتیم. به مردم گفته بودیم تخلیه کنید، نیروهای ارتش و سپاه هم کم بودند. یک سرگرد نیروی هوایی را فرمانده نیروهای مستقر در سوسنگرد کرده بودیم؛ یعنی هم ارتش و هم سپاه و نیروهای نامنظم ـ که تحت فرماندهی شهید چمران بود ـ تحت فرماندهی او بودند. البته تعدادی از بچه‌های افسر نیروی هوایی که با میل و رغبت داوطلب جنگ شده بودند، آنجا بودند.[نزدیک به] 13- 12 افسر که یکی‌شان هم شهید شد. مدافعین شهر سوسنگرد همین عده قلیل بودند. گمان نمی‌کنم تعداد نیروها به 200 نفر هم می‌رسید. یقین داشتیم اگر عراقی‌ها سوسنگرد را بگیرند، همه بچه‌ها قتل عام خواهند شد…».4
اگر چه آمارها از سرنگون شدن یک فروند هواپیما و یک فروند بالگرد عراقی در جریان آزادسازی سوسنگرد خبر می دهند، اما سایر اخبار از تحت اختیار گرفتن آسمان سوسنگرد و مناطق اطراف برای انجام عملیات توسط نیروهایی که در سطح می‌جنگیدند، حکایت دارد. آسمان امن سوسنگرد زمینه‌ساز موفقیت نیروهای سطحی شد. در اینجا لازم می‌دانم که به‌عنوان وظیفه در برابر یکایک شهدای پدافند هوایی و نیروی هوایی که در چند روز قبل و بعد از اجرای عملیات سوسنگرد برای همیشه آسمانی شدند، ادای احترام کرده، برای پیش‌کسوتان بی‌ادعای ارتش جمهوری اسلامی ایران که سبب‌ساز افتخار برای تاریخ ایران اسلامی شدند، آرزوی سلامتی و سرافرازی کنم.
پی‌نوشت‌ها:
1- گفتوگو با امیر سرتیپ دوم قاسم فراوان و همچنین گفتوگو با سرهنگ بازنشسته فرامرز روح‌افزا.
2- نظیر سرتیپ دوم قاسم فراوان، سرهنگ بازنشسته ستاد خسرو جهانی و…
3- گفت و گو با امیر سرتیپ دوم قاسم فراوان.
4- http://noorportal.net/news/ShowNews.aspx?ID=28445
*- direct air support center
انتهای مطلب
