خرید تجهیزات نظامی سبب شده بود تا ارتش ایران خود را ازنظر نظامی به قدرت اول غرب آسیا و قدرت پنجم جهان تبدیل کند. خرید تعداد بسیار زیادی بالگرد جنگی، ایران را سومین قدرت هوانیروز جهان کرده بود. ارتشی که ازنظر نیروی انسانی چهارصد هزار نفر نیرو داشت و جزء قوىترین ارتشهاى خاورمیانه محسوب مىشد و ژاندارم خلیج‌فارس شده بود.
با اوج‌گیری ندای انقلاب اسلامی ایران از شهریور 1357 مخالفت‌های داخلی با رژیم شاهنشاهی در ایران سرعت گرفت. پس از گسترش اعتصابات در سطح کشور، دامنه‌ی آن به صنعت نفت نیز کشیده شد. سخنرانی‌های روحانیت علیه حکومت پهلوی با سرعت بیشتری ادامه داشت و با حضور میلیون‌ها نفر در خیابان‌ها امکان هرگونه تصمیم‌گیری مناسب را از حکومت شاه سلب کرده بود. مدارس نیز تعطیل شدند و کارمندان و کارگران از حضور بر سرکارهای دولتی خودداری می‌کردند.
با پیوستن ارتش به انقلاب و بازگشت نظامیان از خیابان‌ها به پادگان‌ها، انقلاب پیروز شد. فرمانداری نظامی در آخرین اطلاعیه‌ی خود از نظامیان خواسته بود برای اجرای تصمیم شورای عالی ارتش به پادگان‌های خود برگردند و اعلام نمودند: «ارتش ایران همواره پشتیبان ملت شریف و نجیب و وطن‌پرست ایران بوده و خواهد بود و از خواسته‌های ملت شریف با تمام قدرت پشتیبانی می‌نماید» این اعلامیه زمانی از رادیوپخش شد که شهر پُر بود از مردم مسلحی که سوار بر خودروهای نظامی بودند. با نگرش به اعلام بی‌طرفی از سوی ارتش گروه‌های مسلح مغرض فرصت‌طلب، به غارت انبارهای اسلحه و مهمات و تجهیزات پادگان‌ها پرداختند. تا غروب روز 22 بهمن 1357، تمام کلانتری‌ها، پادگان‌ها، پاسگاه‌ها و مراکز نظامی به دست مردم افتاد. ارتش موجود بهمنظور همگام شدن با انقلاب اسلامى، جهت تغییر ساختار خود و همگامی با مردم، نیاز به تغییرات اساسى و بنیادی داشت؛ اما حوادثی اتفاق افتاد که مشکلات فراوانی براى ارتش ایجاد کرد و آمادگى رزمى یگان‌ها را به¬شدت کاهش داد. ازجمله حوادث ایجادشده، غارت اسلحه و تجهیزات پاسگاه‌های ژاندارمری منطقه کردستان، پادگان‌های تهران، پادگان تیپ 3 مهاباد، ورود انواع و اقسام سلاح از طریق کردستان و جنوب عراق به کشور و حوادث ترکمن‌صحرا، گنبد و کردستان و … حکایت از دخالت بیگانگان در ایجاد آشوب‌ها داشت. مشارکت یک‌سوم نیروهای ارتش بهمنظور تأمین امنیت و پاک‌سازی مناطق آلوده به ضدانقلاب در کردستان و آذربایجان غربی، سبب شد که نه¬تنها ارتش نتواند به ساختار جدید، شکل عملیاتى ببخشد، بلکه با حضور نیروهاى نظامى در درگیرىهاى داخلى در استان‌های خوزستان، کرمانشاه و به‌ویژه کردستان با دادن تلفات و ضایعاتی که جایگزین نشد، بخشی از توان رزمی‌اش نیز تحلیل برود.
1- مقدمه :
در خصوص علل تضعیف ارتش در حوادث انقلاب و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و شرکت صادقانه نیروهای ارتشی در غائله‌ها و آشوب‌ها به‌ویژه در منطقه‌ی کردستان لازم است به حوادث به وجود آمده دقتی داشته باشیم تا بتوانیم قضاوت کنیم، چرا در شروع جنگ تحمیلی توسط کشور عراق علیه مردم و جمهوری اسلامی ایران، ارتش آمادگی دفاع و حضور در یک جنگ تمام‌عیار را نداشت؟ وضعیت موجود ارتش در شروع جنگ، این واقعیت را می‌رساند که قبل از آغاز تجاوز ارتش عراق، آمادگى رزمى یگان‌هاى نیروى زمینى ارتش به کم¬تر از 50 درصد تقلیل یافته بود. چون علاوه بر رها کردن کلیه امرای ارتش از خدمت و کاهش مدت خدمت سربازى کارکنان وظیفه، تعداد قابل‌توجهی از کارکنان پایور نیز بنا به درخواست شخصى یا اعمال‌نظر اشخاص مغرض از خدمت رهاشده بودند و سازمان یگان‌ها به جهت نقل¬ و انتقالات بىرویه¬ی کارکنان به‌هم‌خورده بود. آموزشهاى مصوبه نظامی تعطیل‌شده بود. درزمینه‌ی تجهیزات، به سبب عدم نگهدارى و سرویس، بیشتر تجهیزات از حالت آماده خارج‌شده بود. با توجه به تشکیل شوراها و شعار ارتش بی طبقه‌ی توحیدى در ارتش و عدم اطاعت از سلسله‌مراتب فرماندهی، انضباط بهشدت کاهش‌یافته بود. لغو قراردادهای تسلیحاتی و محاصره اقتصادی و عدم پشتیبانی قطعات حساس هواپیماها و تانک‌ها هم از مشکلات واحدهای ذی‌ربط بود و به‌رغم این‌همه ضعف، یگان‌هایی از نیروی زمینی در نقاط آشوب‌زده بهمنظور جلوگیرى از تجزیه¬ی کشور و برقرارى امنیت و آرامش، ظرف چند روز بعد از پیروزى انقلاب اسلامى درگیر مبارزه با ضدانقلاب داخلی شده بودند، به¬نحوى¬که لشکرهاى 28 پیاده کردستان و 64 پیاده ارومیه به‌طور کامل، بیش از دوسوم لشکر 16 زرهی قزوین، بیش از یک¬سوم لشکر 81 زرهی کرمانشاه، واحدهایی از تیپ 55 هوابرد و تیپ 23 نوهد (کلاه سبزها) و … در غرب کشور درگیر بودند. در خلال این درگیری‌ها تلفاتی به نیروی انسانی و تجهیزات رزمندگان وارد آمد که جایگزین نشد. پیام‌ها و بیانات حضرت امام خمینی(ره) و امام‌جمعه تهران و نماینده حضرت امام (ره) در شورای عالی دفاع در آن برهه از انقلاب که استان‌های کردستان، آذربایجان غربی و برخی نقاط دیگر کشور در آتش فتنه ضدانقلاب و بیگانگان می‌سوخت، به شرح زیر بیانگر اوضاع داخلی می‌باشد:
1-1- حضرت امام خمینى (ره) در مورخ 26/5/1358 در مورد عملیات ارتش در کردستان می‌فرمایند: «این توطئه‌گرها در کردستان و غیر آن در صف کفار هستند. با آنها باید با شدت رفتار کرد. دولت با شدت رفتار کند، ژاندارمرى با شدت رفتار کند، ارتش با شدت رفتار کند. اگر با شدت رفتار نکنند، ما با آنها با شدت رفتار مى‌کنیم. ما با خود همین‌ها، با خود همین‌ها که مسامحه بکنند، اگر مسامحه بکنند، با شدت رفتار مى‌کنیم. مسامحه حدودى دارد، جلب وجاهت حدودى دارد. مصالح مسلمین را نمى‌گذارند به این امور از بین برود. دادستان انقلاب موظف است مجلاتى کـه بر ضد مسیر ملت است و توطئه‌گر است تمام را توقیف کند و نویسندگان آنها را دعوت کند به دادگاه و محاکمه کند. موظف است کسانى که توطئه مى‌کنند و اسم حزب روى خـودشان مى‌گذارند، رؤساى آنها را بخواهد و آنها را محاکمه کند. ما باز تا چندى مهلت مى‌دهیم به این قشرهاى فاسد و این اعلام آخر است و اگر چنانچه در کار خودشان تعدیل نکنند و به ملت برنگردند و دست از توطئه‌ها برندارند، خدا مى‌داند انقلابى عمل مى‌کنم. مى‌آیم تهران و رؤسایى که مسامحه مى‌کنند، با آنها انقلابى عمل مى‌کنم. قشرهایى از ارتش که اطاعت از بالاترها نمى‌کنند و امر آنها را اطاعت نمى‌کنند، باید بدانند که من با آنها اگر آمدم، انقلابى عمل مى‌کنم. عذرها را کنار بگذارید، بروید فاسدها را سرکوبى کنید، بروید توطئه‌گرها را سرکوبى کنید، مسامحه نکنید. دولت مسامحه نکند، ارتش مسامحه نکند، ژاندارمرى مسامحه نکند، پاسداران مسامحه نکنند.» (مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام، جلد نهم، 1379: 283)
1-2- بخشی از اوامر مقام معظم رهبری در روزنامه‌ی جمهوری اسلامی 22/4/1359 در ص 12 این‌گونه است: « اگر از روز اول که این جمهوری اسلامی روی کار آمد، دشمنان انقلاب ضدانقلاب‌ها در کردستان در ترکمن‌صحرا و درجاهای مختلف و با شیوه‌های گوناگون جلو اعمال و فعالیت‌های عمیق و بنیادی دولت را نگرفته بودند. ما امروز مطمئناً قیافه جامعه ایران بیش از این‌ها تغییر کرده بود و بهتر شده بود؛ اما چه کنیم که دشمن در یک جنگ مرگ زندگی مجبور است از خود دفاع کند و جمهوری اسلامی مجبور است که دشمن انقلاب و دشمن اسلام و دشمن مردم را با همه‌ی قدرت و نیرو بکوبد».
1-3- مقام معظم رهبری (حفظ الله) در خطبه‌های نماز جمعه 26/2/1359، می‌فرمایند: «ملت اسلام بداند در کردستان، جنگ، جنگ میان اسلام و کفر است، در کردستان دو کفر، کفر مارکسیستی و کفر آمریکایی با اسلام می‌جنگند».
1-4- رهبر معظم انقلاب در کنگره گرامیداشت شهدای پیش‌مرگان کُرد فرمودند: «آمریکایی‌ها ضد هر چیزی هستند که نشانی از اسلام دارد و برایشان فرقی میان شیعه و سنی وجود ندارد و مسائلی نظیر مذهب و قومیت برای آنها بهانه‌ای برای اختلاف اندازی است». (روزنامه‌ی ایران، 29/2/1394: 4)
منبع : جلسات هم اندیشی معارف جنگ
انتهای مطلب
