تأسیس آموزشگاه توپخانه ضدهوایی و ایجاد کمیته ضدهوایی در مرکز توپخانه به نیروی زمینی ابلاغ و همزمان توپهای 23مم و 57مم روسی واگذار گردید. در سال 1336، پدافند هوایی در نیروی هوایی ارتش با مسئولیت اصلی دفاع از حریم فضای کشور فعال و تا سال 1348، دوره 12 ساله زمینه‌سازی و تشکیل فرماندهی پدافند هوایی صادر گردید. تا سال 1350، ایستگاه‌های رادار به 20 ایستگاه افزایش یافت و شهرهای تبریز، بابلسر، مشهد، همدان، دزفول، بندرعباس، بوشهر، جاسک، کیش، آبدانان، کرج، بندر طاهری، دوشان تپه، قلعه مرغی و… به سامانه راداری مجهز و سامانه‌های موشکی همانند موشک سی‌کت، راپیر، هاگ راه‌اندازی شد و از هرکدام چندین گردان و یا گروه‌های پدافندی تأسیس و تشکیل گردید.
وضعیت پدافند هوایی ارتش قبل از آغاز جنگ تحمیلی
نیروهای سه‌گانه ارتش هرکدام به صورت مستقل مسئولیت دفاع هوایی ارتفاع پست و متوسط از تأسیسات، منابع، نیروها و منافع کشور را عهده‌دار بودند و هر سه نیرو تقریباً به وسایل مدرن که تا آن روز خریداری و وارد کشور شده بود، مجهز بودند؛ به گونه‌ای که اگر خبر تهاجم هوایی به موقع اعلام می‌شد، قادر به دفاع نسبی از خود بودند. به عنوان مثال:
نیروی زمینی به توپهای شیلیکای راداری و 57مم خودکششی، توپهای 23مم و موشک‌های سام7 تجهیز و سیستم موشکی راپیر و توپخانه راداری اسکای‌گارد را نیز خریداری و در حال دریافت بود، که انقلاب پیروز و قراردادها لغو شد.
نیروی دریایی به وسایل روز پدافند هوایی مجهز شده بود، که می‌توان به موشک‌های استاندارد ضدهوایی اشاره کرد.
آن ایام تقریباً همه شناورها و حتی تأسیسات ساحلی و بنادر نیروی دریایی به سلاح‌های ضدهوایی در خور توجه تجهیز شده بودند.
سیاست کلی نیروی هوایی قبل از جنگ تحمیلی بر مبنای تجهیزات هواپایه استوار بود. یعنی پوشش کامل راداری از کل فضای کشور توسط رادارهای زمینی، آواکس‌ها، حسگرها، تحت کنترل قرار دادن هر نوع شیء پرنده توسط تجهیزات مختلف زمینی و هوایی انجام می‌شد. درگیری و انهدام هواپیماهای دشمن که قصد تجاوز به حریم هوایی جمهوری اسلامی ایران را داشتند، توسط هواپیماهای فوق‌العاده پیشرفته اف14 در فضا و سیستم‌های پدافند هوایی اسکای‌گارد و سایت‌های موشکی هاوک از زمین توسط سامانه پدافند هوایی نیروی هوایی قهرمان با دقت و سرعت هرچه تمام‌تر انجام می‌شد و فضای هوایی کشور تأمین می‌گردد.
نقش پدافند هوایی در دوران هشت سال دفاع مقدس
جنگ تحمیلی در شرایطی به کشور ایران تحمیل گردید که هنوز تعدادی از رادارهای خریداری‌شده که در حال نصب و راه‌اندازی بودند، بلافاصله بعد از پیروزی انقلاب متوقف و باعث گسستگی پوشش راداری فضای کشور، مخصوصاً ارتفاع پایین و مناطق کوهستانی گردید. پاکسازی نیروی انسانی، مخصوصاً در رده‌های بالا باعث ضعف کنترل و مدیریت گردید. به دنبال آن، ایجاد بی‌نظمی و عدم انضباط ناشی از انقلاب و در رأس آن قطع پشتیبانی فنی و تدارکاتی تجهیزات و بکارگیری ناصحیح تجهیزات سنگین هوایی به دلایلی، به صورت ناصحیح یک ضربه به پدافند وارد نمود. علیرغم همه مشکلات مذکور، عناصر زحمتکش پدافند هوایی با همان مقدورات موجود، به سرعت پاسخ دندان‌شکن و سنگینی به نیروهای ارتش عراق، بویژه نیروی هوایی آن دادند، که باعث پشیمانی از تهاجم اولیه خود شدند. برقراری امنیت از منابع حیاتی (تأسیسات، صدا و سیما، پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌های برق، کشتی‌های نفتکش، ترمینال‌های صدور نفت و گاز، مخابرات، سدها، فرودگاه‌ها، پل‌ها و…) اماکن حساس (بیت رهبری، مجلس، ریاست جمهوری، نخست وزیری و…) امری مهم و ضروری است که توسط پدافند صورت گرفت. پشتیبانی از کلیه عملیات‌های دفاع مقدس به صورت آفندی و پدافندی در طول هشت سال و… باعث عزت و سربلندی پدافند هوایی گردید، که مقام معظم رهبری و فرماندهی کل قوا دستور یک نیروی مستقل به عنوان چهارمین نیروی ارتش جمهوری اسلامی ایران را در 10/6/1387 صادر و تأکید نمودند که: «پدافند هوایی امروز در اولویت اول نیروهای مسلح قرار دارد.» این فرمایش فرماندهی معظم کل قوا به لحاظ اهمیت این نیرو و نیاز مبرم کشور به پدافند هوایی می‌باشد.
کارکنان پدافند هوایی از استان سیستان و بلوچستان که در یگانهای متعدد نیروی هوایی در دوران دفاع مقدس مشغول خدمت بودند، همانند سایر همرزمان خویش به دفاع و حراست از کیان ایران اسلامی پرداختند، که اینک به صورت مختصر به تعدادی از این رشادت‌ها، ایثارگری‌ها، جانفشانی‌ها و شهادت‌ها اشاره می‌شود.
منبع: دفاع مقدس و ارتش در استان سیستان و بلوچستان ، سرهنگ غلامحسین زرگر ، 1398، ایران سبز، تهران
انتهای مطلب
