نبرد کافکا (2)
- نحوه اجرای عملیات مروارید
- حمل نفرات تیم عملیات ویژه، آذوقه، مهمات و سلاح توسط یدک‌کش دلیر از جزيره خارک به سمت سکوهای خودی در مورخ 4/9/ 1359؛
- اعزام بالگرد SH به مأموریت گشت‌زني (دید‌بانی) و تجسس و نجات از مورخ 5/9/1359 لغایت 8/9/1359؛
- بمباران سكوهاي البكر و الاميه توسط ناوچه گرز در مورخ 5/9/1359 (ساعت 23:00)؛
- استقرار ناوچه‌هاي خودي در تاریخ 6/9/1359 در کمینگاه‌هاي پیش‌بینی شده؛
- اعزام تیم‌های عملیات ویژه توسط بالگردهای ABدر مورخ 6/9/1359و پياده نمودن آنها در سكوي دشمن؛
- عزيمت ناوچه پيكان به طرف سكوي البكر و الاميه؛
- استقرار تيم‌های عملیات ويژه بر روی سکوهای دشمن و اجرای عملیات غافلگیری و درگیری با نیروهای عراقی از ساعت 15:37 لغایت 20:30، مورخ 6/9/1359 و تخلیه نفرات خودی و اسرا به ناوچه پیکان؛
- درگیری ناوچه پیکان با شناورهای دشمن و انهدام یک فروند شناور دشمن و صدمه زدن به یکی از آنها در ساعت 22:30 (ششم آذرماه 1359) و در ساعت 06:35 (هفتم آذرماه 1359)؛
- درگیری ناوچه پیکان با دو فروند هواپیمای میگ و انهدام یک فروند از آنها در ساعت 07:05؛
- مشاهده دو فروند میگ و چهار فروند شناور دشمن در ساعت 07:30 و درخواست پوشش هوایی توسط ناوچه پيكان؛
- با حضور پرقدرت تیزپروازان نهاجا[1] درگیری هوایی و دریایی شروع گرديد که با توجه به کنترل منطقه عملیات توسط ناوچه‌های خودی و مشخص نمودن اهداف دریایی، سه فروند از شناورهای سطحي دشمن توسط هواپیماهاي نيروي هوايي ارتش جمهوری اسلامی ایران منهدم می‌شوند (ساعت‌های انهدام ناوچه‌های دشمن 08:35، 09:00 و 11:36 می‌باشد).
- درگیری توپخانه‌ای ناوچه پیکان که منجر به غرق شدن یک فروند نیروبر و يك فروند مین روب دشمن گردید.
- در ساعت 12:04 مورخ 7/9/1359 درگیری خاتمه یافته و گزارش پاک بودن منطقه عملیات از نیروهای دشمن به ناوچه پیکان اعلام می‌گردد؛ لیکن در حین جدا شدن ناوچه پیکان از سکو و حرکت به سوی پایگاه مادر، در ساعت 12:47، يك فروند ناوچه اوزای عراقی با خارج‌شدن از بين پایه‌های سکوی الامیه و شليك سه فروند موشك به سمت ناوچه پيكان، ناوچه را مورد اصابت قرار مي‌دهد.
- انهدام دو فروند دیگر از شناورهای دشمن با حضور ناوچه‌های فلاخن و جوشن و هواپیماهای نهاجا و پاکسازی منطقه (در ساعت 12:59).
- اجرای عمليات تجسس و نجات شانزده نفر از کارکنان ناوچه و پيكر مطهر دو شهيد ناوچه پیکان هم از آب گرفته مي‌شود.
- به اسارت گرفتن هفده نفر از قوای عراقی؛ در ضمن جسد دو کشته عراقي هم از آب گرفته مي‌شود.
- نتايج حاصله از عمليات مروارید
- انهدام هسته اصلي نيروي دريايي عراق و محبوس شدن مابقي يگان‌هاي دشمن در ام‌القصر و بصره.
- قطع كامل صادرات نفتي عراق از پايانههاي نفتي البكر و الاميه و انهدام آن.
- استيلاي كامل نيروي دريايي ايران تا پايان جنگ تحميلي بر خليج فارس و درياي عمان.
- بي‌نظير بودن اين عمليات در تاريخ جنگ‌هاي دريايي جهان.
- اقتدار و سيادت دريايي جمهوری اسلامی ایران، تا پايان جنگ تحميلي.
- بازتاب مثبت اين عمليات در رسانههاي خارجي به جهانيان.
- حفظ و تأمين خطوط مواصلاتي خودي و بازنگهداشتن خطوط تردد كشتيراني به بندر امام.
- ايجاد زمينه‌های لازم جهت عمليات‌هاي بعدي.
خسارات وارده به دشمن:
- ناوچه موشك‌انداز اوزا پنج فروند؛
- مين جمع‌كن یک فروند؛
- نيروبر یک فروند؛
- ناوچه اژدرافكن یک فروند؛
- هواپيماي ميگ یک فروند؛
- انهدام بخش اعظمي ازسكوهاي البكر و الاميه.
اسکورت کاروان‌ها، جنگ نفتکشها و صادرات نفت
«حالا ماجرای ناوچه پیکان را در عملیات مروارید خیلیها میدانند، امّا ماجرای حفاظت از کشتیهای تجاری را خیلیها نمیدانند، آن زمانی که اقتصاد ما بسته به صادرات نفت بود، دشمن درصدد بود تا صادرات نفت ما را قطع کند، آنگاه بود که نیروی دریایی جوهره خود را نشان داد.»
از بیانات فرماندهی معظم کل قوا در آذرماه 1387
- اسکورت کاروان
با شروع جنگ تحمیلی، اروندرود مسدود و بندر خرمشهر غیر قابل استفاده گردید. ظرفیت پذیرش بندر شهید باهنر و بندر بوشهر پاسخگوی نیاز کشور نبوده و بندر شهید رجایی نیز به بهره‌برداری نرسیده بود.
در این ایام، بندر امام خمینی(ره) تنها بندر تجاری کشور با قابلیت پهلوگیری تعداد زیادی کشتی تجاری دارای امکانات مناسب جهت تخلیه و بارگیری بود. این بندر به دلیل نزدیکی به خاک دشمن بعثی، از ابتدای جنگ در معرض حملات هوایی دشمن قرار داشت و هواپیماهای دشمن سعی می‌کردند به کشتیهای غیر نظامی که قصد ورود یا خروج از این بندر را داشتند، حمله کرده که با پدافند ناوهای اسکورت نیروی دریایی ارتش در خورموسی مواجه می‌گردیدند. کشتیهای تجاری ابتدا در لنگرگاه بندر عباس مستقر شده و پس از خالی شدن اسکله در بندر شهید باهنر، برای تخلیه کالا به اسکله‌های مربوطه پهلو می‌گرفتند. با توجه به نیاز شدید کشور در آن مقطع به واردات، حجم زیادی از انواع کالاها برای رفع نیاز روزمره جامعه، مواد اولیه کارخانجات و نیازمندی‌های پشتیبانی جبهه، پس از مدت کوتاهی تعداد کشتیهای منتظر نوبت در لنگرگاه بندر عباس به شدت افزایش یافته و گاهی اوقات تعداد آنها به صد فروند می‌رسید. انتظار طولانی مدت کشتی‌ها در لنگرگاه برای دولت جمهوری اسلامی ایران، هزینه بسیار زیادی را در برداشت؛ زیرا برابر قوانین بین‌الملل دریایی، بایستی خسارت دیرکرد به کشتی‌ها از طریق دولت ایران پرداخت می‌شد. در نتیجه، لازم بود از امکانات بسیار خوب بندر امام و همچنین بندر ماهشهر که در انتهای خورموسی قرار داشتند جهت تخلیه و بارگیری کشتیهای تجاری و نفتکش استفاده شود. از سوی دیگر، دشمن بعثی سعی داشت با حمله به کشتیهای نفتکش که به جزیره خارک تردد می‌کردند، صدور نفت از این جزیره را دچار اختلال کرده و به این ترتیب، دولت جمهوری اسلامی ایران را در امر اداره جنگ با مشکل مواجه نماید.
اسکورت کاروان شناورهای تجاری و نفتکش، به منظور پشتیبانی از جبهه و جنگ و انتقال امن محموله‌های مورد نیاز زندگی روزمره مردم و رزمندگان مناطق عملیاتی، در دستور کار قرار گرفت و با تدوین طرح‌ها و دستورات رزمی و با پشتیبانی نیروی زمینی و هوایی، کاروان‌های یادشده به طرف بندر امام اسکورت شده و پس از تخلیه بار به مبادی ذیربط هدایت گردیدند.
شکل زیر نشان دهنده مسیر اسکورت و اهداف و نتایج حاصله می‌باشد.
- جنگ نفتکشها و صادرات نفت
جایگاه اقتصاد سیاسی نفت در جنگ تحمیلی
جنگ ایران و عراق که بدون شک مهم‌ترین جنگ در بین کشورهای جهان سوم بود، در بستری از عوامل و دلایل مختلف در 31 شهریورماه 1359 با تجاوز نظامی عراق به مرزهای ایران آغاز شد. این جنگ در شرایطی آغاز شد که اقتصاد ایران که تا پیش از انقلاب اسلامی به شدت متکی به درآمدهای نفتی بود، در آستانه اجرای برنامه‌ها و اقداماتی در جهت خودکفایی و نیز کاهش وابستگی به نفت برای ایجاد تحول در اقتصاد کشور قرار داشت، اما با شروع جنگ، دوباره نقش نفت و درآمدهای حاصل از آن در اقتصاد ایران افزایش یافت.
اقتصاد یکی از مهم‌ترین موضوعات در دوران جنگ است. آثار متقابل جنگ و اقتصاد به خوبی مشهود است. همواره یکی از تلا‌ش‌های دشمن انهدام و نابودی زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های اقتصادی طرف مقابل است، تا از این طریق او را وادار به تسلیم نمایند. اقتصاد ایران به شدت بر درآمدهای نفتی متکی است و از این جهت به شدت آسیب‌پذیر است.
در طول جنگ ایران و عراق، دشمن وقتی فهمید که از طریق نظامی نمی‌تواند ایران را مغلوب کند، به فکر ضربه زدن به ظرفیت‌های اقتصادی ایران افتاد و با توجه به وابستگی اقتصادی کشور به نفت، دشمن از همان آغاز شروع حمله به تأسیسات نفتی ایران حمله نمود، تا به تنها منبع درآمدی ایران که تأمین کننده نیازهای جبهه و جنگ و مایحتاج ضروری مردم بود، آسیب بزند.
پس از آنکه عراق و حامیان منطقه‌ای و جهانی آن دریافتند نمی‌توانند ایران اسلامی را از طریق نظامی شکست بدهند، بر آسیب واردکردن به توان نفتی ایران متمرکز شدند تا شاید از این طریق و با فشارهای هماهنگ و برنامه‌ریزی شده، ایران را به ستوه آورند.
منبع: دریاسالار، دریاداردوم ستاد عبدالله معنوی رودسری ، 1398، ایران سبز، تهران
[1] . نهاجا: نيروی هوايی ارتش جمهوری اسلامی ایران
انتهای مطلب
