شاخصه نبردهای اسلامی، بویژه جنگ‌هایی که با حضور پیامبر اعـظم(ص) شکل گرفت، بهره‌مندی از معنویت و امداد الهی است. جهاد و مبارزه اسلامی نوعی عبادت و راه وصول به تکامل و قرب الهی است.
طوفان جنگ در 31 شهريور 1359 به راه افتاد. همچنان كه تهاجم در حال تولد بود، حماسه‌اي برتر از درون فرهنگ و باورهاي ژرف ملتي مؤمن سرچشمه مي‌گرفت. اين حماسه كه «دفاع مقدس» نام گرفت، روزبه‌روز بالنده‌تر شد و چنان كوهي استوار، در برابر تهاجم دشمن قد علم كرد. همين كافي بود تا دشمن را متقاعد سازد كه در محاسباتش دچار اشتباهي بزرگ شده است (باورهاي ديني، 1380، ص18).
به راستي چرا دشمن نتوانست ظهور اين حماسه را پيش‌بيني كند؟ اين عوامل ناپيدا از ديد دشمن كه موازنه قدرت را كه در ظاهر به نفع او بود برهم زد، عوامل فرهنگي و معنوي بود. امام خميني(ره) در اين باره مي‌فرمايد: «آنها حساب همه چيز را مي‌كردند؛ اِلاّ يك حساب و آن حساب، معنويت بود. آنها توجه به اين نداشتند كه ملت همه با هم علاقه به خدا دارند و علاقه به اسلام.» (صحيفه نور، ج 13، ص 277)
حضرت آيت‌الله‌العظمی خامنه‌اي نيز در اين باره فرموده است: «محاسباتشان از عنصر«توكل و ايمان به خدا» خالي بود و آن را در زندگي ما به‌حساب نياورده بودند.» (حديث ولايت، ج 5، ص 124)
تمسك فرماندهان و رزمندگان به فرهنگ ناب اسلامي، الهام گرفتن از باورهاي ژرف ديني، اقتدا به سيره جهاد معصومان، بويژه نهضت حركت آفرين عاشورا، آراسته شدن به ارزش‌هاي پيروزي‌آفرين اسلامي و اميد داشتن به امدادهاي غيبي ازجمله اين ويژگي‌هايند. همچنين، استفاده قابل قبول از سلاح تبليغات و نيز هنر و ادبيات در جهت خنثي‌كردن تهاجم تبليغاتي دشمن و افزايش روحيه رزمندگان را بايد از ويژگي‌هاي دفاع مقدس برشمرد. از عوامل مهم معنوي و فرهنگي دفاع مقدس، ارزش‌هاي اسلامي است كه رزمندگان اسلام به آنها پايبند بودند (ارزش‌هاي اسلامي، 1380:11).
دفاع در قانون طبيعت يكي از اصول استوار بقا و حفظ شرافت انسان‌هاست. در ميان تمام دفاعياتي كه توسط انسان در برابر هجمه‌هاي گوناگون صورت مي‌گيرد، مقدس‌ترين و با ارزش‌ترين آنها دفاع از عقيده است و بدون شك، دوران هشت ساله جنگ تحميلي عراق عليه ايران از افتخارات بزرگ و بي‌نظير ايران اسلامي است و بر همين اساس است كه مقام معظم رهبري فرموده‌اند: "دوران دفاع مقدس، اوج افتخارات ملت ايران است." لذا براي حفظ و انتقال ارزش‌هاي دفاع مقدس بايستي اين فرهنگ با جديت در برنامه‌ريزي فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي كشور تثبيت گردد.
در حقيقت، بزرگداشت شهيدان از يك‌سو تعظيم صبر و صلابت و تكريم فخر و شرافت است و از سويي تعميم شور و حماسه و تحصيل نور هدايت و تكريم و تجليل.
گراميداشت شهداي انقلاب شكوهمند اسلامي و شهداي دفاع مقدس پژواك شمشيرهايي است كه در عرصه‌هاي چهارده قرن مصاف اسلام با كفر طنين افكنده است. برقي كه از شمشير رزم‌آوران اسلام در بدر و حنين درخشيد و در صفين و نهروان چشم فتنه را كور كرد و در كربلا كاخ ستم را سوزاند، سفير رعدش در فضاي ملكوتي بهمن‌ماه 1357 و هشت سال حماسه دفاع بر نفير كفر و نفاق فرود آمد و پيام شورانگيز «نصر من الله و فتحٌ قريب» را به جهان و جهانيان اعلام كرد.
اينك گراميداشت آن همه رشادت‌ها و شهادت‌ها همچون نسيم معطري است، كه بار ديگر عطر دل‌انگيز آن لاله‌هاي بهشتي را به مشام جان زمينيان مي‌رساند و پرتو هدايتي از كهكشان روشن آن حماسه‌سازان را، فرا راه رهروان و آيندگان قرار مي‌دهد. اين كار در گرو حمايت بي‌دريغ و همكاري همه عزيزاني است كه ميراث‌دار افتخارات گذشته و پاسدار اعتبارات امروز و خواستار انتظارات آينده‌اند.
گرامي و جاويد باد اخلاص و ايثار شهداي گرانقدري كه ايمان به آستان امام و اطاعت از مقام ولايت را توشه خود ساختند و سلحشور و سرافراز بر سر سوداي يار سر باختند.
مفهوم ايثار و شهادت
شهيد از ماده شهود و شهادت است؛ شهود هم به معني حضور است و هم به معني علم و يقين و هم به معني معاينه و شهادت مشاهده است. شهيد در لغت به معني(گواه) است و در اصطلاح به كسي گويند كه در راه خدا كشته مي‌شود.
در احاديث است كه شهادت برترين مرگ است. قطره خون شهيد نزد خدا از بهترين قطرات است. شهادت موجب آمرزش گناهان مي‌شود. شهيد از سؤال قبر مصون است و فشار قبر ندارد و در بهشت با حوريان همنشين است.
شهيد حق شفاعت دارد. شهدا اولين كسانيند كه وارد بهشت مي‌شوند و همه به مقام آنها غبطه مي‌خورند. شهادت فنا شدن انسان براي نيل به سرچشمه نور و نزديك شدن به هستي مطلق است. شهادت عشق به وصال محبوب و معشوق در زيباترين شكل است.
شهادت مرگي از راه كشته شدن است كه شهيد آگاهانه و به خاطر هدف مقدس و به تعبير قرآن «في سبيل‌الله» انتخاب مي‌كند.
امام خميني(ره) فرمودند: مرگ سرخ، به مراتب از زندگي سياه بهتر است و ما امروز به انتظار شهادت نشسته‌ايم، تا فردا فرزندانمان در مقابل كفر جهاني با سرافرازي بايستند.
از ديدگاه اسلام، شهادت در راه خداوند متعال آن‌قدر مقام عالي و پراهميت و زيبايي داشته و دارد كه اولياي خداوند و برگزيدگان او همچون علي‌بن ابي‌طالب(ع) و فرزندانشان مانند امام حسين(ع) و امام جعفر صادق(ع) و… آرزوي شهادت در راه خدا را مي‌نموده‌اند.
اين آرزو در گفتار و اعمال اصحاب ياران معصومين(ع) نيز ظاهر و آشكار است. از طرف ديگر، در مقام شهيد و فضيلت آن اين نكته مهم را بايد در نظر بگيريم كه اگر پديده شهادت در تمام تاريخ بشري يك بار اتفاق مي‌افتاد، يعني تاريخ بشر تنها يك فرد شهيد داشت، باز اهميت شهادت فوق همه پديده‌هاي حيات بشري بود؛ چه رسد به اينكه در گذرگاه قرون و اعصار، كاروانيان منزلگه شهادت متجاوز از ميليون‌ها نفر از پاكان اولاد آدم بوده، پيشتاز برجسته‌اي همچون حسين‌بن علي(ع) ياراني با شخصيت‌هايي عظيم در اين دوران كوي الهي شركت داشته‌اند (اسوه، 1384:28).
فضايل و ويژگي‌هاي امام حسين(ع) و فرهنگ عاشورايي ايشان يك نمونه و الگوي كامل و تمام عياري است كه براي همه انسان‌هاي آزاده و آزادانديش از هر دين و آييني سيماي واقعي و درس فراموش نشدني عزت، فداكاري، شجاعت، شهامت، غيرت، آزادي‌خواهي، محبت، عدالت‌طلبي، صبر، قيام براي امر به معروف و نهي از منكر، شهادت‌طلبي، جهاد در راه حق و حقيقت، عرفان توحيد، عبادت و زندگي مطلوب بشريت را به تمام و كمال ترسيم نموده و به تصوير كشيده است (همان:30).
شهداي هشت سال دفاع مقدس نيز به تأسي از امامان معصوم(ع) همين گونه بودند. در وصف اين شهيدان والامقام چه خوب گفته‌اند: «شهدا شمع محفل بشريتند.» همان‌گونه كه شعله‌اي در تاريكي به ما روشني مي‌دهد و كمك مي‌كند تا راه درست را پيدا كنيم، شهيدان هم مي‌توانند براي ما بهترين الگوها و راهنمايان در زندگي و رسيدن به سعادت باشند. آنان در بهترين سن و سال زندگي به دور از هرگونه چشمداشتي به تقدير و تشكر، با نثار جان خويش در دفاع از كيان و وطن خود از ديگري گوي سبقت را ربوده و شهد شيرين شهادت را به كام خود مي‌كشيدند، تا با عزت و آزادگي در پيشگاه خداوند متعال حاضر شوند. شهيدان در كمال ساده‌زيستي و با كمترين توقع از اطرافيان و جامعه خود، به دور از هرگونه تجملات و تشريفات دنيا را فروختند تا در عوض از پروردگار خويش آخرت را بستانند. درود و رحمت خدا بر آنان باد.
منبع: دریاسالار، دریاداردوم ستاد عبدالله معنوی رودسری ، 1398، ایران سبز، تهران
انتهای مطلب
